Donau

Uit WikiMeneer
Ga naar: navigatie, zoeken

De Donau is de op één na langste rivier van Europa en de langste binnen de Europese Unie. De Donau is een gemengde rivier. Dat betekent dat hij gevoed wordt door smeltwater en regen.

Het economische belang van de Donau is groot. De belangrijkste economische activiteiten zijn de scheepvaart, de visserij en het toerisme. In 1992 werd de Donau door middel van het Rijn-Main-Donaukanaal met de Main en de Rijn verbonden. Hierdoor kwam een nieuwe vaarroute tussen de Noord- en Zuid-Atlantische Oceaan tot stand.

Geografie

Bestand:Donau-Karte.png
Loop van de Donau

De Donau is de enige grote Europese rivier die in oostelijke richting stroomt. Na 2888 km bereikt hij de Zwarte Zee via de Donaudelta, in Roemenië en Oekraïne. In tegenstelling tot andere rivieren worden de kilometers van de Donau stroomopwaarts geteld: het officieel nulpunt is de vuurtoren van Sulina aan de Zwarte Zeekust. Aangezien de Donau ontspringt in het Zwarte Woud en uitmondt in de Zwarte Zee, wordt de rivier in de Duitse volksmond ook wel Schwarzer Fluss (Zwarte rivier) genoemd.

Tien landen hebben toegang tot de Donau, waarvan er 4 slechts aan één oever liggen. Dit zijn Kroatië, Bulgarije, Moldavië en Oekraïne. Gedurende 1070,9 km, of 37% van de totale lengte, dient hij als staatsgrens.

De bijdrage per land tot het debiet van de Donau[1] is de volgende: Oostenrijk (22,1%), Roemenië (17,6%), Duitsland (14,5%), Servië (11,3%), Bosnië en Herzegovina (8,8%), Kroatië (6,4%), Hongarije (4,3%), Oekraïne (4,3%), Bulgarije (3,7%), Slovenië (3,1%), Slowakije (1,9%), Tsjechië (1,2%) en Moldavië (0,7%). Bosnië en Herzegovina, Slovenië en Tsjechië liggen zelf niet aan de Donau.

Aandeel van de Donaulanden
Land Totaal aantal km Linkeroever Rechteroever Beide oevers
km  % km  % km  %
Duitsland 687,00 687,0 24 658,6 23 658,6 36
Oostenrijk 357,50 321,5 11 357,5 12 321,5 18
Slowakije 172,06 172,1 6 22,5 1 22,5 1
Hongarije 417,20 275,2 10 417,2 14 275,2 15
Kroatië 137,50 0,0 0 137,5 5 0,0 0
Servië 587,35 358,0 12 449,9 16 220,5 12
Roemenië 1075,00 1020,5 35 374,1 13 319,6 18
Bulgarije 471,55 0,0 0 471,6 16 0,0 0
Moldavië 0,57 0,6 0 0,0 0 0,0 0
Oekraïne 53,94 53,9 2 0,0 0 0,0 0
(Bron: Donaucommissie, Boedapest, januari 2000-maart 2004)
Rechteroever Donau-
kilometer 		Linkeroever
Land Lengte in km Lengte in km Land
Duitsland Sjabloon:DE-VLAG 658,6 2888,77 687,0 Sjabloon:DE-VLAG Duitsland
2230,20
Oostenrijk Sjabloon:AT-VLAG 357,5
2201,77
321,5 Sjabloon:AT-VLAG Oostenrijk
1880,26
172,1 Sjabloon:SK-VLAG Slowakije
1872,70
Slowakije Sjabloon:SK-VLAG 22,5
1850,20
Hongarije Sjabloon:HU-VLAG 417,2
1708,20
275,2 Sjabloon:HU-VLAG Hongarije
1433,00
Kroatië Sjabloon:HR-VLAG 137,5 358,0 20px Servië
1295,50
Servië 20px 449,9
1075,00
940,9 Sjabloon:RO-VLAG Roemenië
845,65
Bulgarije Sjabloon:BG-VLAG 471,6
374,10
Roemenië Sjabloon:RO-VLAG 374,1
134,14
0,6 Sjabloon:MD-VLAG Moldavië
133,57
53,9 Sjabloon:UA-VLAG Oekraïne
79,63
79,6 Sjabloon:RO-VLAG Roemenië
0,00

Steden

De Donau stroomt onder meer door de volgende grote steden:

Zijrivieren

De Donau zelf stroomt door Duitsland, Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Servië, Bulgarije, Roemenië, Moldavië en Oekraïne, en zijn zijrivieren breiden dit stroomgebied nog verder uit met Polen, Zwitserland, Tsjechië, Slovenië, Bosnië en Herzegovina, Montenegro, Macedonië en Albanië. Het Donaubekken heeft een totale oppervlakte van 795.686 km².

De belangrijkste zijrivieren van de Donau komen van rechts, en dan vooral uit de Alpen. Sommige van deze zijrivieren zijn op zichzelf al belangrijke stromen. Zowel in Tsjechië als in Servië is er een zijrivier die Morava heet, met dezelfde etymologie. Van bron tot monding[2] zijn de voornaamste vertakkingen:

Sjabloon:Wrapper | |-

|
Bestand:Donaubron.png
De bovenloop van de Donau

|-

|
Bestand:Stiegelefelsen mit Donau.jpg
De Donau bij Fridingen, Duitsland

|-

|
Bestand:Ulm2-midsize.jpg
De Donau in Ulm, Duitsland

|-

|
Bestand:Regensburg Donaupanorama.jpg
De Donau in Regensburg, Duitsland

|-

|
Bestand:Passau3Fluesse-Denis-Barthel.jpg
Vereniging van de Inn, Donau en Ilz in Passau, Duitsland

|-

|
Bestand:Krems 2004.jpg
Krems an der Donau, Oostenrijk

|-

|
Bestand:Donau-Wien-UNOcity.jpg
De Donau in Wenen, met op de achtergrond de UNO-City

|-

|
Bestand:BratislavaDonau.JPG
Donau-oever in Bratislava, Slowakije

|-

|
Bestand:Esztergom Párkányból.jpg
Esztergom, Hongarije

|-

|
Bestand:DonauknieVisegrad.jpg
De Donauknie bij Visegrád, Hongarije

|-

|
Bestand:Budapest, Hungary, View from Gellert Hill Towards North, Panorama, February 2006.jpg
Zicht over Boedapest, Hongarije

|-

|
Bestand:Batina.jpg
Batina, Kroatië

|-

|
Bestand:Danube Belgrad.jpg
De Donau bij Belgrado, Servië

|-

|
Bestand:Golubac.JPG
Golubacvesting, Servië

|-

|
Bestand:Eisernes Tor Durchbruch.JPG
IJzeren Poort, Roemenië

|-

|
Bestand:OrjachowoBGHafen.jpg
De haven van Orjachovo, Bulgarije

|}

Duitsland

De Donau ontstaat eigenlijk op 1,4 km ten oosten van Donaueschingen door de samenvloeiing van twee uit het Zwarte Woud komende riviertjes, de Brigach en de Breg. Te Donaueschingen zelf is er ook nog een "Donaubron", zodat er 3 Donaubronnen zijn. De bron van de Breg bij Furtwangen geldt ondertussen als officiële omdat zij het verst verwijderd is van de monding.

De waterscheiding met de Rijn verloopt zeer grillig, hetgeen voor een belangrijk deel samenhangt met de ontwikkelingsgeschiedenis van beide rivieren. De stroomgebieden in Zuid-Duitsland grijpen op verschillende plaatsen in elkaar.

Van de bron tot aan de Oostenrijkse grens legt de Donau in Duitsland 687 km af en is daarmee de op twee na grootste rivier van het land. Aan zijn oevers liggen grote steden als Tuttlingen, Sigmaringen, Ulm, Neu-Ulm, Ingolstadt, Regensburg, Straubing en Passau. Vanaf Kelheim wordt de rivier bevaarbaar.

Rechtse zijrivieren zijn:

Linkse zijrivieren zijn:

Een bekend ezelsbruggetje op Duitse scholen luidt:

Sjabloon:Cquote

Daarmee worden in het eerste deel van dit rijm meteen de belangrijkste zijrivieren vernoemd. Zelfs de grootste linkerzijrivier, de Naab, brengt met 49 m³/s maar half zoveel water aan als de kleinste rechterzijrivier, de Iller. Ook monden talrijke kleinere zijriviertjes uit in de Donau, zoals de Riß, de Roth, de Große Lauter, de Blau, de Günz, de Brenz, de Mindel, de Zusam, de Schmutter, de Paar, de Abens, de Große Laber, de Vils of Ilz, de Erlau en de Ranna.

Tussen Immendingen en Tuttlingen verliest de rivier in de Donauversickerung zoveel water in de karstgebieden dat hij gemiddeld 77 dagen per jaar droogvalt. Dit water vloeit ondergronds over een afstand van 11 kilometer om terug aan de oppervlakte te komen als Aachquelle. Deze vloeit af naar het Bodenmeer, zodat het water van de Donau zowel in de Zwarte Zee als in de Noordzee terechtkomt.

In Passau monden van links eerst de Ilz en een beetje verder van rechts de Inn in de Donau uit. Het Alpenwater van de Inn is groen, dat van de Donau blauw en het uit moerasgebieden komende water van de Ilz zwart, waardoor de Donau nog een stuk na de samenvloeiing die drie kleuren uitslaat. Het valt op hoe sterk het groene water van de Inn dat van de Donau kleurt. Naast het soms zeer grote debiet van de Inn, hangt dit voornamelijk samen met het grote verschil in diepte tussen de twee rivieren (Inn: 1,90 meter, Donau: 6,80 meter). De Inn bevat op jaarbasis gemiddeld zo'n 5% meer water dan de Donau. Dit komt hoofdzakelijk door het sterke hoogwater van de Inn tijdens het dooiseizoen in de bergen. De Donau wijst een duidelijk constanter debiet aan - zij brengt gedurende het grootste deel van het jaar (zeven maanden, van oktober tot april) meer water met zich mee.

Belangrijke bouwwerken langs de Duitse Donau zijn in het bijzonder de aartsabdij Beuron (Erzabtei Beuron), het slot van het vorstengeslacht Hohenzollern in Sigmaringen, de gotische Munster van Ulm (Ulmer Münster) met de hoogste kerktoren ter wereld (161,6 m), de vlak aan de oever gelegen Weltenburgabdij (Abtei Weltenburg) en de Bevrijdingshalle (Befreiungshalle), beide in de buurt van Kelheim, de Stenen Brug (Steinerne Brücke) en Sint-Pietersdom in Regensburg en het Walhalla bij Donaustauf.

Oostenrijk

Geen enkel land wordt zo sterk met de Donau geassocieerd als Oostenrijk. Dit komt onder meer door de bekende wals An der schönen blauen Donau (door Johann Strauss jr.) en de bijnaam Donaumonarchie voor het Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie, aangezien de Donau over 1300 km door het toenmalig grondgebied stroomde. In het huidige Oostenrijk blijft daar slechts zo'n 350 km van over en zo is het land gezakt tot op de 6e plaats in het rijtje van de voornaamste Donaulanden. Desalniettemin watert bijna het hele grondgebied af in de Donau (en dus ook in de Zwarte Zee). Enkel de deelstaat Vorarlberg watert grotendeels af in de Rijn (naar de Noordzee), een zeer klein gebied in de noordwesthoek van Neder-Oostenrijk (Waldviertel) in de Lainsitz (< Moldau < Elbe < Noordzee) en een nog kleiner deel van Opper-Oostenrijk (Mühlviertel) in de Moldau.

Ongeveer halfweg tussen het Duitse Passau en het Oostenrijkse Linz ligt de Schlögener Schlinge, een meander die de Donau kort rechtsomkeer doet maken. Zo'n 70 kilometer na de Duitse grens ligt aan beide oevers dan Linz, de derde grootste stad van het land.

Voorbij Mauthausen, Enns (waar de gelijknamige zijrivier uitmondt) en Grein (waar de Donau zijn diepste punt aanwijst in Oostenrijk), bereikt de rivier na ongeveer 90 km de stad Melk met haar bekende abdij. Vervolgens stroomt hij amper 35 km door een van de mooiste Donauvalleien, de Wachau, die van Dürnstein tot Krems an der Donau reikt. Dit gebied staat geklasseerd als UNESCO-Werelderfgoed. Aansluitend doorkruist hij de Tullnerfeldvlakte.

Het is al bijna aan de Slowaakse grens dat de Donau door de hoofdstad Wenen stroomt. Wenen was gedurende eeuwen de grootste en belangrijkste van alle Donausteden, maar moet deze onderscheiding ondertussen met Boedapest en Belgrado delen. De rivier maakte van de stad een voornaam handelscentrum, en tot op vandaag is de Donau een belangrijke handelsroute tussen het voormalige Oostblok en West-Europa. Er werden ingenieuze werken uitgevoerd om de gevolgen van overstromingen in Wenen te beperken.

Belangrijke rechterzijrivieren zijn:

Van links komen:

In Oostenrijk liggen elf waterkrachtcentrales op de Donau. De Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau (Internationale Kommission zum Schutz der Donau) heeft haar zetel in Wenen en heeft als onderwerp de bescherming van het leefmilieu van het Donaubekken.

Slowakije

Waar de Morava in de Donau (Dunaj) uitmondt, gaat de Donau, na heel even de Oostenrijks-Slowaakse grens gevormd te hebben, Slowakije binnen. Slechts een 45 kilometer na Wenen ligt op de linkeroever de Slowaakse hoofdstad Bratislava, met moderne uitbreidingen aan de overkant. Achter Bratislava vormt hij de grens met Hongarije.

Omdat de Donau steeds de Slowaakse zuidgrens volgt (uitgezonderd in Bratislava), komen alle Slowaakse zijrivieren van links. De voornaamste daarvan zijn:

  • de Morava (Duits: March), die eerst de Oostenrijks-Tsjechische en daarna de Oostenrijks-Slowaakse grens vormt tot deze in Devín uitmondt in de Donau, met aan de overkant Hainburg in Oostenrijk. De Donau stroomt dan even volledig door Slowaaks grondgebied.
  • de Váh (Duits: Waag, Hongaars: Vág), de langste Slowaakse rivier, mondt uit in de Donau in Komárno, een centrum van de Hongaarse minderheid in Slowakije, met aan de overkant de Hongaarse stad Komárom. De twee stadsdelen werden gescheiden toen de Donau in 1921 de Slowaaks-Hongaarse grens werd.
  • de Hron (Duits: Gran), mondt uit in de Donau te Štúrovo, met aan de overkant de Hongaarse stad Esztergom
  • de Ipeľ (Duits: Eipel, Hongaars: Ipoly), die gedurende 140 km de noordoostelijke Slowaaks-Hongaarse grens vormt, tot deze in het kleinere stadje Chľaba uitmondt in de Donau, met aan de overkant van de Ipel het Hongaarse Szob (tussen Esztergom en Vác, het begin van de Donauknie).

Hongarije

Na de monding van de Ipeľ (Hongaars: Ipoly) verlaat de Donau (Duna) bij Szob de Slowaakse grens en worden beide oevers Hongaars. Kort daarop dwingen de Börzsöny- en Pilisberg de rivier in een rechthoekige bocht naar het zuiden om zo de fameuze Donauknie bij Visegrád (Duits: Plintenburg) te vormen. Zo onderbreekt hij zijn loop van doorgaans west naar oost om 500 km strikt naar het zuiden te vloeien.

Na zo'n 40 km stroomt de Donau door de Hongaarse hoofdstad Boedapest, die met haar 1,8 miljoen inwoners de allergrootste stad aan de loop der Donau is. Die verlaat hier het Hongaarse middelgebergte en gaat de Grote Hongaarse Laagvlakte (Hongaars: (Nagy-)Alföld) binnen, waarvan hij de westelijke grens vormt. De rivier is inmiddels zo breed dat voorbij Boedapest nog maar twee bruggen zijn. Na talrijke kleinere steden als Dunaújváros (Donauneustadt), Baja (Frankenstadt), Paks (Paksch) und Kalocsa (Kollotschau) verlaat de Donau kort na Mohács Hongarije en vormt verder de grens tussen Kroatië en Servië.

Belangrijke zijrivieren (alle van rechts) die in Hongarije uitmonden zijn:

De Donaucommissie heeft haar zetel in Boedapest.

Kroatië

Met een totale lengte van 137 km heeft Kroatië na Moldavië en Oekraïne het kleinste stuk Donau (Dunav) op zijn grondgebied. Die stroomt op het drielandenpunt voorbij Mohács met Hongarije en Servië bij Batina het land binnen en vormt vandaar de natuurlijke grens tussen Kroatië en Servië.

De belangrijkste Kroatische stad aan de Donau is Vukovar (Duits: Wulkoburg). Vukovar werd tijdens de oorlog met Servië voor een groot deel verwoest.

Aangezien de Donau steeds op de grens loopt, kunnen Kroatische zijrivieren enkel van rechts komen. De belangrijkste is:

  • de Drau (Kroatisch: Drava), na de Tisza de tweede langste zijrivier van de Donau, die een 20 km voor haar monding door Osijek (de vierde stad van het land) passeert.

Servië

Vanaf Bezdan (tegenover het Kroatische Batina), net voorbij de grens met Hongarije, vormt de Donau (Дунав) de noord-zuidgrens tussen Kroatië (rechteroever) en Servië (linkeroever). Zo'n 25 km verder ligt aan Servische kant de havenstad Apatin, die tot de Tweede Wereldoorlog bijna uitsluitend door "Donauzwaben" (in de 18e eeuw geïmmigreerde Duitsers) bevolkt was en tot dan Abthausen heette. Bij Vukovar in Kroatië neemt hij zijn traditionele zuidoostelijke stroomrichting, waarvan hij sinds de Donauknie in het noorden van Hongarije was afgeweken, weer aan en gaat wat verder bij Bačka Palanka Servië binnen.

Verder stroomafwaarts passeert de Donau Novi Sad (Нови Сад), de tweede grootste stad van het land, waar in 1999 tijdens NAVO-bombardementen tijdens de Kosovo-oorlog alle drie bruggen verloren gingen. De zes daaropvolgende jaren verliep het verkeer tussen beide stadsdelen via een pontonbrug. Aangezien die maar drie maal per week werd geopend, was dit de belangrijkste hindernis voor het scheepsverkeer op de Donau. Sinds de heropening van de Vrijheidsbrug op 11 oktober 2005 is de rivier weer ongehinderd bevaarbaar.

75 km verderop bereikt de Donau de een van de oudste nederzettingen aan zijn oevers, Belgrado. Reeds 7000 jaar bewoond, en nu met 1,7 miljoen inwoners na Boedapest en Wenen de derde grootste Donaustad. De kern van de stad wordt gevormd door de imposante Kalemegdanvesting op een rots aan de monding van de Sava.

Dan stroomt hij voorbij de ruïne van de vesting Golubac en gaat dan door de IJzeren Poort (Гвоздена). Vervolgens vormt hij de grens tussen Servië en Roemenië tot de Djerdap-stuwdam. Aan Servische kant ligt het Nationale Park Djerdap (sinds 1974, 63.608 ha).

Linkerzijrivieren zijn:

  • de Tisza (Duits: Theiß, Servisch: Тиса), de voornaamste zijrivier van de Donau en na deze de tweede grootste rivier van Hongarije en Servië. Hij mondt uit bij Titel, halfweg tussen Novi Sad en Belgrado, in Centraal-Vojvodina in Servië.
  • de Timiș (Тамиш), in de industriestad Pančevo (Панчево), net voorbij Belgrado.

Rechterzijrivieren zijn:

Bulgarije

De Donau markeert gedurende 500 km de noordgrens van Bulgarije (rechteroever) met Roemenië (linkeroever). Er liggen twee bruggen, de eerste verbindt sinds 1954 de grootste Bulgaarse stad Roese met het Roemeense Giurgiu en de tweede verbindt die sinds 2013 de Bulgaarse stad Vidin met de Roemeense stad Calafat. Ondanks de lengte van de grens en het feit dat de Donau de enige bevaarbare rivier van het land is, heeft de Donau voor Bulgarije over het algemeen slechts economische betekenis voor de lokale handelsvloot. Dit komt door de ligging in het dunbevolkte, uiterste noorden van het land.

Van de 12 Donauhavens op Bulgaars grondgebied zijn de belangrijkste die van Vidin, Lom, Orjachovo, Nikopol, Svištov, Roese en Silistra. In Svištov bereikt de Donau het zuidelijkste punt van zijn loop. Na Svištov richt hij zich weer wat richting noordoosten en verlaat een kleine 200 km verder bij Silistra het land.

Doordat de Donau de noordgrens van Bulgarije vormt, komen alle zijrivieren die er uitmonden van rechts. De belangrijkste zijn:

  • de Iskar (Искър), tegenover het Roemeense Corabia.
  • de Jantra, zo'n 15 km na Svištov.

Roemenië

Met 1075 km, een derde van de totale lengte van de Donau, is Roemenië veruit het belangrijkste Donauland. Bij het aankomen uit Servië stroomt hij langs de grens in zuidwestelijke richting door het Banatgebergte, een uitloper van de Transsylvanische Alpen. Voorbij Orșova stroomt hij door de bekende IJzeren Poort, die tot de damwerken in de jaren 1970 het gevaarlijkste stuk van de Donau was. Daarachter ligt de stad Drobeta-Turnu Severin. Dan maakt de rivier een bocht naar het zuiden en passeert Gruia, Pristol, Cetate en Calafat. Vervolgens richt hij zich weer naar het oosten en vormt gedurende 500 km de grens met Bulgarije.

Zo stroomt de Donau door de steden Dăbuleni, Corabia (met aan de overkant de monding van de Iskar), Turnu Măgurele, Zimnicea (met aan de overkant de monding van de Jantra), Giurgiu (met aan de overkant het Bulgaarse Roese), Oltenița, waar de Argeș uitmondt, en Călărași (op zijtak). Hier maakt de Donau een knik naar het noorden en vormt de westelijke grens van de Dobroedzja. De Donau stroomt door Cernavodă, Topalu, Hârșova, Giurgeni en Gropeni en later langs de binnenhavens van Brăila en Galați. Zo'n 15 km verder maakt hij een laatste knik naar het oosten en vormt de grens met Oekraïne waar de Donau nog door Tulcea en Pardina stroomt voor hij zich vertakt in de Donaudelta, een zeer waardevol natuurgebied. De noordelijkste arm daarvan blijft als grens dienen.

Alle Roemeense zijrivieren van belang komen van links. Dit zijn:

Moldavië

Van alle oeverstaten heeft Moldavië veruit het kleinste stuk Donau (Dunărea). Hij stroomt het land binnen na de monding van de Proet bij het Moldavisch grensdorp Giurgiulești, in het zuidelijkste puntje van het land. Oorspronkelijk duurde dit slechts 340 meter, ware het niet dat Oekraïne bij een gronduitwisseling in 1999 Moldavië 230 meter extra aanbood en zo het totale Moldavisch stuk op 570 meter bracht. Het landomsloten Moldavië maakt van de gelegenheid gebruik om er een haven te bouwen en zo zijn afhankelijkheid van andere landen te reduceren. De bouw van een olieterminal begon in 1996 en werd afgewerkt in 2006.

De Proet is de enige Moldavische zijrivier en vormt de hele oostgrens met Roemenië.

Oekraïne

Nadat de Donau (Дунай /Dunay) Moldavië verlaat, splitst hij zich na de Roemeense stad Tulcea in drie takken. De noordelijkste, de Chilia, vormt de grens tussen Roemenië en Oekraïne en is tevens de belangrijkste afwatering; 63% van het water stroomt erdoor naar de Zwarte Zee. De voornaamste Oekraïense steden aan de Donau zijn Izmajil (Ізмаїл), Kilia (Кілія) en Vilkovo (Вілкове). Naar Kilia is de Chiliatak genoemd. De andere twee takken, de Sulina-arm en Sfântu Gheorghetak stromen door Roemenië.

In Vilkovo begint het controversiële Bystrojekanaal, dat een snelle verbinding (бистрий /bystryj = "snel" in het Oekraïens) moest leggen tussen de Donau en de Zwarte Zee. Die vaarweg zou dan volledig onder Oekraïense controle liggen en de scheepvaartkosten drukken. Onder internationale druk werden de plannen in juni 2005 tijdelijk stilgelegd. Het project zou grote ecologische schade toebrengen in de 800.000 ha grote Donaudelta, waarvan zo'n 120.000 ha Oekraïens is.

Donaudelta

Sjabloon:Zie hoofdartikel

Bestand:Danube delta satelite.png
Satellietfoto van de Donaudelta

De Donaudelta (Delta Dunării in het Roemeens) is met een oppervlakte van 3446 km² de grootste Europese rivierdelta. De delta bevindt zich grotendeels in Dobroedzja, Roemenië; een kleiner deel ligt in Oblast Odessa, Oekraïne. Het gebied is rijk aan bossen, meren, moerassen en duinen, met stroompjes en geulen die uitmonden in de Zwarte Zee. Meer dan 1200 verschillende planten, 300 soorten vogels en 45 soorten zoetwatervissen komen er voor. Het gebied is een belangrijke trekhalte en broedplaats voor vogels.

De delta is onderdeel van het Mens en Biosfeerprogramma van de UNESCO en staat op de Werelderfgoedlijst. Ongeveer 2733 km² natuurgebied wordt beschermd en meerdere kwetsbare stukken zijn gesloten voor het publiek.

Er wonen ongeveer 15.000 mensen, die door de visserij en de landbouw in hun levensonderhoud worden voorzien. Hierbij wordt gebruikgemaakt van traditionele houten kajaks. Het merendeel van de inwoners zijn Roemenen maar is ook een omvangrijke gemeenschap van Lipovanen. Dit zijn afstammelingen van Russen die de Oude Rite aanhingen en in 1772 vluchtten voor het regime van Catharina de Grote om godsdienstige vervolging te voorkomen. Het belangrijkste centrum van Lipovaanse gemeenschap in het Oekraïense deel van de Donaudelta is Vilkove.

Elk jaar wordt de delta 40 meter breder, als gevolg van het alluvium dat door de Donau langs de rivier wordt gedeponeerd. Dit maakt de delta uiterst dynamisch.

Cultuurgeschiedenis

De op één grootste rivier van Europa heeft in de culturen van zijn oeverstaten veel sporen nagelaten. Naast de talrijke sagen en legenden hebben ook schrijvers zich op de Donau geïnspireerd, gaande van Ovidius in de Oudheid tot Claudio Magris en Péter Esterházy aan het einde van de 20e eeuw. Ook in Jean Auels werk speelt de rivier een grote rol, en zou zijn naam afgeleid zijn van een moedergodin. Maar zijn belangrijkste echo vindt de Donau in de muziek, met de beroemde Weense wals van Johann Strauss jr., An der schönen blauen Donau op.314 als toppunt. Strauss jr. componeerde ook een snelle polka Vom Donaustrande op.356 en de wals Donauweibchen op.427 nog als ode aan de Donau. Zijn collega Carl Ziehrer bracht 5 aan de Donau gerelateerde werken uit: de polka-mazurkas Donauweibchen op.46 en Donau-Nixe op.427; de mars Wacht an der Donau! op.385 en de walsen Donausegen op.446 en Von der Donau-zur Spree op.552. Franz Lehárs An der grauen Donau-Waltz (Donaulegenden) reflecteert de crisis waarin Oostenrijk in 1918 verkeerde: het is een wals in mineur.

Economie

Scheepvaart

Vanaf Kelheim, even voor Regensburg, op bijna 500 km van zijn bron, wordt de Donau de komende 2415 km tot aan zijn monding bevaarbaar. De opening van het Rijn-Main-Donaukanaal in 1992 betekende een nieuwe stimulans voor de scheepvaart. Er opende zich hierdoor een nieuwe vaarroute van de Noordzee, via de Rijn en de Main, met de Zwarte Zee. Zo werden havens en industriegebieden als Rotterdam, Antwerpen en het Ruhrgebied met Zuidoost-Europa verbonden. Ook werd in 1984 het 64 km lange Donau-Zwarte Zeekanaal geopend, waardoor men niet meer door de Donaudelta hoeft te varen om de Zwarte Zee te bereiken, maar 350 km kan afsnijden.

Voor het varen op de Donau is er een apart Donaupatent nodig. Dit wordt alleen verkregen na het afleggen van een examen dat nader ingaat op ondieptes, plaatsen, stromingen e.d. Na opening van het Main-Donaukanaal heeft de Belgische cartograaf (en oud-schipper) Pierre Verberght de gehele Donau in kaart gebracht voor de scheepvaart. Deze kaarten worden op heel veel schepen gebruikt.

Vanuit Nederland wordt er veel erts, veevoer, magnesiet en zout naar de Donau gebracht, en dan vooral naar Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Vanuit deze landen komen er weer veel landbouwproducten terug zoals maïs, zonnebloempitten, gerst en koolzaad.

Een binnenschip heeft ongeveer 14 vaardagen nodig van Rotterdam naar Boedapest, afhankelijk van waterstanden. In november en december 2011 stond het water als gevolg van aanhoudende droogte in Midden-Europa en op de Balkan zo laag dat zo'n honderd vrachtschepen voor de Hongaarse grens noodgedwongen stillagen.

Van de Donau is het Duitse gedeelte slecht bevaarbaar. Dit vooral zo op het traject Straubing - Vilshofen (grofweg tussen Regensburg en Passau). Dit gedeelte zou verder gekanaliseerd moeten worden door sluizen, zodat er een gegarandeerde diepgang gerealiseerd wordt. Milieubewegingen houden dit vooralsnog met succes tegen. Gevolg is wel dat veel vervoer op dit traject over de weg gaat.

Daarnaast zijn er op een aantal toeristisch interessante trajecten van de Donau ook passagiersdiensten en cruisevaarten, zoals Passau-Wenen-Boedapest.

Wat betreft de Donauscheepvaart, wordt de rivier opgedeeld in drie delen:

In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Rijn wordt in het stroomgebied de kilometers aangegeven vanaf de monding bij de oude vuurtoren van Sulina aan de Zwarte zee. De eerst 150 kilometer is de aanduiding evenwel in zeemijlen (0-81). Ook geldt deze markering voor de zijrivieren.

Visserij

De Donau is zeer visrijk. In de Donau kan karper, zalm en steur gevonden worden. Ook zijn er genoeg andere soorten, zoals meerval. Er wordt ook veel in de zijrivieren van de Donau gevist, zoals in de Tisza of de meertjes daarnaast. In Roemenië speelt de Donauvisserij een erg belangrijke rol. In de Donaudelta is er vis in overvloed. Voor de Lipovanen die in de Donaudelta leven is de visvangst hun enige bron van inkomst.

Toerisme

Naast vistoerisme, zijn er ook campings, hotels of vankantiewoningen aan de Donau met andere doelen. Er zijn verschillende fietsroutes in Midden-Europa, waaronder de Donauradweg of Donauroute. Deze route is 950 km lang en loopt aan weerszijden van de Donau. Er zijn zelfs speciale "fietshotels"[3] aangelegd.

Op de grens met Servië en Roemenië is er de IJzeren Poort. De IJzeren Poort is een kloofdal van de Donau dat in ruime zin een traject van 134 km lengte omvat. Er worden vaartochten georganiseerd in de IJzeren Poort.

Ook de Donaudelta is heel toeristisch. Men komt er voor vaartochten of de visserij.

Donaueschingen is ook een veelbezochte plaats vanwege de samenvloeiing van de twee 'Donaubronnen'.

Fotogalerij

  • BregDonaubron1.jpg

    De bron van de Breg, bronrivier van de Donau, Duitsland

  • BrigachDonauBron.jpg

    De bron van de Brigach, bronrivier van de Donau, Duitsland

  • Donau in TUT.jpg

    De Donau in Tuttlingen, Duitsland

  • Donauversickerung01.jpg

    De Donauversickerung, Duitsland

  • Donaudurchbruch.jpg

    De Donau bij Beuron, Duitsland

  • Schlögener Schlinge.jpg

    De Schlögener Schlinge, Oostenrijk

  • Wachau west of Aggstein.JPG

    De Wachau, Oostenrijk

  • Wachau Spitz.jpg

    De Wachau bij Spitz, Oostenrijk

  • Eisstoß.jpg

    IJsophoping in Wenen, Oostenrijk

  • Stadtteile von Wien entlang der Donau (gesehen von Nordwesten).jpg

    De Donau en de Nieuwe Donau in Wenen, Oostenrijk

  • Bratislava New Bridge from castle hill.JPG

    De nieuwe brug in Bratislava, Slowakije

  • Danube between Slovakia and Hungary near Patince.JPG

    Patince, op de grens tussen Slowakije en Hongarije

  • MariaValeriaBridge.jpg

    De Mária Valériabrug, tussen Esztergom in Hongarije en Štúrovo in Slowakije

  • Esztergom Donaubrug naar Slowakije.JPG

    De Donau ter hoogte van Esztergom, in Hongarije

  • Esztergom.Kis-Duna.jpg

    De Kleine Donau in Esztergom, Hongarije

  • Donau bei Novi Sad.jpg

    De Donau bij Novi Sad, Servië

  • Belgrad Save Donau.jpg

    Monding van de Sava in Belgrado, Servië

  • Eisernes Tor Staudamm.JPG

    Stuwdam bij de IJzeren Poort, Roemenië

  • Canalul Dunare Marea Neagra.jpg

    Het Donau-Zwarte Zeekanaal, Roemenië

  • Danube Vilkovo1.jpg

    De Donau in Vilkovo, Oekraïne

  1. ↑ Bron: Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau: Facts and Figures about the Danube River Basin
  2. ↑ In deze paragraaf staan de zijrivieren gerangschikt volgens de richting bron-monding van de Donau. Bij de bespreking van de loop van de Donau worden ze geplaatst bij het land waarin hun monding ligt, opgesplitst in linker- en rechterzijrivieren.
  3. ↑ Beschrijving van de Donauroute
Overgenomen van "http://wiki.vuilnisbak.xyz/index.php?title=Donau&oldid=1410"