|
|
| Regel 252: |
Regel 252: |
| | |} | | |} |
| | | | |
| − | === Duitsland ===
| |
| − | De Donau ontstaat eigenlijk op 1,4 km ten oosten van [[Donaueschingen]] door de samenvloeiing van twee uit het [[Zwarte Woud]] komende riviertjes, de [[Brigach]] en de [[Breg (rivier)|Breg]]. Te Donaueschingen zelf is er ook nog een "Donaubron", zodat er 3 Donaubronnen zijn. De bron van de [[Breg (rivier)|Breg]] bij [[Furtwangen im Schwarzwald|Furtwangen]] geldt ondertussen als officiële omdat zij het verst verwijderd is van de monding.
| |
| | | | |
| − | De [[waterscheiding]] met de [[Rijn]] verloopt zeer grillig, hetgeen voor een belangrijk deel samenhangt met de ontwikkelingsgeschiedenis van beide rivieren. De stroomgebieden in [[Zuid-Duitsland]] grijpen op verschillende plaatsen in elkaar.
| |
| − |
| |
| − | Van de bron tot aan de [[Oostenrijk]]se grens legt de Donau in [[Duitsland]] 687 km af en is daarmee de op twee na grootste rivier van het land. Aan zijn oevers liggen grote steden als [[Tuttlingen (stad)|Tuttlingen]], [[Sigmaringen (stad)|Sigmaringen]], [[Ulm (Baden-Württemberg)|Ulm]], [[Neu-Ulm (stad)|Neu-Ulm]], [[Ingolstadt]], [[Regensburg (stad)|Regensburg]], [[Straubing]] en [[Passau (stad)|Passau]]. Vanaf [[Kelheim (stad)|Kelheim]] wordt de rivier bevaarbaar.
| |
| − |
| |
| − | Rechtse zijrivieren zijn:
| |
| − | * de [[Iller]], in [[Neu-Ulm (stad)|Neu-Ulm]]
| |
| − | * de [[Lech (rivier)|Lech]], bij [[Marxheim]] (ten oosten van [[Donauwörth]])
| |
| − | * de [[Isar (rivier)|Isar]], bij [[Deggendorf (stad)|Deggendorf]]
| |
| − | * de [[Inn (rivier)|Inn]], in [[Passau (stad)|Passau]]
| |
| − |
| |
| − | Linkse zijrivieren zijn:
| |
| − | * de [[Wörnitz (rivier)|Wörnitz]], in [[Donauwörth]]
| |
| − | * de [[Altmühl]], na [[Kelheim (stad)|Kelheim]]
| |
| − | * de [[Naab]] en de [[Regen (rivier)|Regen]] bij [[Regensburg (stad)|Regensburg]]
| |
| − |
| |
| − | Een bekend ezelsbruggetje op Duitse scholen luidt:
| |
| − |
| |
| − | {{cquote|Iller, Isar, Lech und Inn<br />fließen rechts zur Donau hin;<br />Wörnitz, Altmühl, Naab und Regen<br />kommen ihr von links entgegen.}}
| |
| − |
| |
| − | Daarmee worden in het eerste deel van dit rijm meteen de belangrijkste zijrivieren vernoemd. Zelfs de grootste linkerzijrivier, de [[Naab]], brengt met 49 m³/s maar half zoveel water aan als de kleinste rechterzijrivier, de [[Iller]]. Ook monden talrijke kleinere zijriviertjes uit in de Donau, zoals de Riß, de Roth, de Große Lauter, de Blau, de Günz, de Brenz, de Mindel, de Zusam, de Schmutter, de Paar, de Abens, de Große Laber, de Vils of Ilz, de Erlau en de Ranna.
| |
| − |
| |
| − | Tussen Immendingen en Tuttlingen verliest de rivier in de [[Donauversickerung]] zoveel water in de [[karst (geografie)|karstgebieden]] dat hij gemiddeld 77 dagen per jaar droogvalt. Dit water vloeit ondergronds over een afstand van 11 kilometer om terug aan de oppervlakte te komen als [[Aachquelle]]. Deze vloeit af naar het [[Bodenmeer]], zodat het water van de Donau zowel in de [[Zwarte Zee]] als in de [[Noordzee]] terechtkomt.
| |
| − |
| |
| − | In [[Passau (stad)|Passau]] monden van links eerst de [[Ilz (rivier)|Ilz]] en een beetje verder van rechts de [[Inn (rivier)|Inn]] in de Donau uit. Het [[Alpen]]water van de Inn is groen, dat van de Donau blauw en het uit moerasgebieden komende water van de Ilz zwart, waardoor de Donau nog een stuk na de samenvloeiing die drie kleuren uitslaat. Het valt op hoe sterk het groene water van de Inn dat van de Donau kleurt. Naast het soms zeer grote debiet van de Inn, hangt dit voornamelijk samen met het grote verschil in diepte tussen de twee rivieren (Inn: 1,90 meter, Donau: 6,80 meter). De Inn bevat op jaarbasis gemiddeld zo'n 5% meer water dan de Donau. Dit komt hoofdzakelijk door het sterke hoogwater van de Inn tijdens het dooiseizoen in de bergen. De Donau wijst een duidelijk constanter debiet aan - zij brengt gedurende het grootste deel van het jaar (zeven maanden, van oktober tot april) meer water met zich mee.
| |
| − |
| |
| − | Belangrijke bouwwerken langs de Duitse Donau zijn in het bijzonder de aartsabdij Beuron (''Erzabtei Beuron''), het slot van het vorstengeslacht Hohenzollern in [[Sigmaringen (stad)|Sigmaringen]], de gotische [[Munster van Ulm]] (''Ulmer Münster'') met de hoogste kerktoren ter wereld (161,6 m), de vlak aan de oever gelegen Weltenburgabdij (''Abtei Weltenburg'') en de Bevrijdingshalle (''Befreiungshalle''), beide in de buurt van [[Kelheim (stad)|Kelheim]], de Stenen Brug (''Steinerne Brücke'') en Sint-Pietersdom in [[Regensburg (stad)|Regensburg]] en het Walhalla bij [[Donaustauf]].
| |
| − |
| |
| − | === Oostenrijk ===
| |
| − | Geen enkel land wordt zo sterk met de Donau geassocieerd als [[Oostenrijk]]. Dit komt onder meer door de bekende wals ''An der schönen blauen Donau'' (door [[Johann Strauss jr.]]) en de bijnaam ''Donaumonarchie'' voor het [[Oostenrijk-Hongarije|Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie]], aangezien de Donau over 1300 km door het toenmalig grondgebied stroomde. In het huidige Oostenrijk blijft daar slechts zo'n 350 km van over en zo is het land gezakt tot op de 6e plaats in het rijtje van de voornaamste Donaulanden. Desalniettemin watert bijna het hele grondgebied af in de Donau (en dus ook in de [[Zwarte Zee]]). Enkel de deelstaat [[Vorarlberg]] watert grotendeels af in de [[Rijn]] (naar de [[Noordzee]]), een zeer klein gebied in de noordwesthoek van [[Neder-Oostenrijk]] ([[Waldviertel]]) in de [[Lainsitz]] (< [[Moldau]] < [[Elbe (rivier)|Elbe]] < [[Noordzee]]) en een nog kleiner deel van [[Opper-Oostenrijk]] ([[Mühlviertel]]) in de [[Moldau]].
| |
| − |
| |
| − | Ongeveer halfweg tussen het Duitse [[Passau (stad)|Passau]] en het Oostenrijkse [[Linz]] ligt de [[Schlögener Schlinge]], een meander die de Donau kort rechtsomkeer doet maken. Zo'n 70 kilometer na de Duitse grens ligt aan beide oevers dan [[Linz]], de derde grootste stad van het land.
| |
| − |
| |
| − | Voorbij [[Mauthausen (gemeente)|Mauthausen]], [[Enns (stad)|Enns]] (waar de gelijknamige [[Enns (rivier)|zijrivier]] uitmondt) en [[Grein (Oostenrijk)|Grein]] (waar de Donau zijn diepste punt aanwijst in Oostenrijk), bereikt de rivier na ongeveer 90 km de stad [[Melk (gemeente)|Melk]] met haar bekende abdij. Vervolgens stroomt hij amper 35 km door een van de mooiste Donauvalleien, de [[Wachau (Oostenrijk)|Wachau]], die van [[Dürnstein]] tot [[Krems an der Donau]] reikt. Dit gebied staat geklasseerd als [[UNESCO]]-[[Werelderfgoed]]. Aansluitend doorkruist hij de Tullnerfeldvlakte.
| |
| − |
| |
| − | Het is al bijna aan de [[Slowakije|Slowaakse]] grens dat de Donau door de hoofdstad [[Wenen]] stroomt. Wenen was gedurende eeuwen de grootste en belangrijkste van alle Donausteden, maar moet deze onderscheiding ondertussen met [[Boedapest]] en [[Belgrado]] delen. De rivier maakte van de stad een voornaam handelscentrum, en tot op vandaag is de Donau een belangrijke handelsroute tussen het voormalige [[Oostblok]] en [[West-Europa]]. Er werden ingenieuze werken uitgevoerd om de gevolgen van overstromingen in Wenen te beperken.
| |
| − |
| |
| − | Belangrijke rechterzijrivieren zijn:
| |
| − | * de [[Traun (rivier)|Traun]], in [[Linz]]
| |
| − | * de [[Enns (rivier)|Enns]], bij [[Enns (stad)|Enns]]
| |
| − | * de [[Ybbs (rivier)|Ybbs]], bij [[Ybbs an der Donau]]
| |
| − | * de [[Traisen (rivier)|Traisen]], bij [[Altenwörth]]
| |
| − | * de [[Wien (rivier)|Wien]] (''Wienfluss''), te [[Wenen]]
| |
| − | * de [[Schwechat (rivier)|Schwechat]], ten oosten van [[Mannwörth]]
| |
| − |
| |
| − | Van links komen:
| |
| − | * de [[Aist]], bij [[Schwertberg]]
| |
| − | * de [[Kamp (rivier)|Kamp]], bij [[Krems an der Donau]]
| |
| − |
| |
| − | In Oostenrijk liggen elf waterkrachtcentrales op de Donau.
| |
| − | De [[Internationale Commissie ter Bescherming van de Donau]] (''Internationale Kommission zum Schutz der Donau'') heeft haar zetel in [[Wenen]] en heeft als onderwerp de bescherming van het leefmilieu van het Donaubekken.
| |
| − |
| |
| − | === Slowakije ===
| |
| − | Waar de [[Morava (Tsjechië)|Morava]] in de Donau (''Dunaj'') uitmondt, gaat de Donau, na heel even de Oostenrijks-Slowaakse grens gevormd te hebben, [[Slowakije]] binnen. Slechts een 45 kilometer na [[Wenen]] ligt op de linkeroever de Slowaakse hoofdstad [[Bratislava]], met moderne uitbreidingen aan de overkant. Achter Bratislava vormt hij de grens met [[Hongarije]].
| |
| − |
| |
| − | Omdat de Donau steeds de Slowaakse zuidgrens volgt (uitgezonderd in Bratislava), komen alle Slowaakse zijrivieren van links. De voornaamste daarvan zijn:
| |
| − | * de [[Morava (Tsjechië)|Morava]] (Duits: ''March''), die eerst de Oostenrijks-Tsjechische en daarna de Oostenrijks-Slowaakse grens vormt tot deze in [[Devín]] uitmondt in de Donau, met aan de overkant [[Hainburg an der Donau|Hainburg]] in [[Oostenrijk]]. De Donau stroomt dan even volledig door Slowaaks grondgebied.
| |
| − | * de [[Váh]] (Duits: ''Waag'', Hongaars: ''Vág''), de langste Slowaakse rivier, mondt uit in de Donau in [[Komárno]], een centrum van de [[Hongaarse minderheid in Slowakije]], met aan de overkant de Hongaarse stad [[Komárom]]. De twee stadsdelen werden gescheiden toen de Donau in 1921 de Slowaaks-Hongaarse grens werd.
| |
| − | * de [[Hron]] (Duits: ''Gran''), mondt uit in de Donau te [[Štúrovo]], met aan de overkant de Hongaarse stad [[Esztergom]]
| |
| − | * de [[Ipeľ]] (Duits: ''Eipel'', Hongaars: ''Ipoly''), die gedurende 140 km de noordoostelijke Slowaaks-Hongaarse grens vormt, tot deze in het kleinere stadje [[Chľaba]] uitmondt in de Donau, met aan de overkant van de Ipel het Hongaarse [[Szob]] (tussen [[Esztergom]] en [[Vác]], het begin van de [[Donauknie]]).
| |
| − |
| |
| − | === Hongarije ===
| |
| − | Na de monding van de [[Ipeľ]] (Hongaars: ''Ipoly'') verlaat de Donau (''Duna'') bij [[Szob]] de [[Slowakije|Slowaakse]] grens en worden beide oevers [[Hongarije|Hongaars]]. Kort daarop dwingen de Börzsöny- en Pilisberg de rivier in een rechthoekige bocht naar het zuiden om zo de fameuze [[Donauknie]] bij [[Visegrád]] (Duits: ''Plintenburg'') te vormen. Zo onderbreekt hij zijn loop van doorgaans west naar oost om 500 km strikt naar het zuiden te vloeien.
| |
| − |
| |
| − | Na zo'n 40 km stroomt de Donau door de Hongaarse hoofdstad [[Boedapest]], die met haar 1,8 miljoen inwoners de allergrootste stad aan de loop der Donau is. Die verlaat hier het Hongaarse middelgebergte en gaat de [[Grote Hongaarse Laagvlakte]] (Hongaars: ''(Nagy-)Alföld'') binnen, waarvan hij de westelijke grens vormt. De rivier is inmiddels zo breed dat voorbij Boedapest nog maar twee bruggen zijn. Na talrijke kleinere steden als [[Dunaújváros]] (''Donauneustadt''), [[Baja]] (''Frankenstadt''), [[Paks]] (''Paksch'') und [[Kalocsa]] (''Kollotschau'') verlaat de Donau kort na [[Mohács]] Hongarije en vormt verder de grens tussen [[Kroatië]] en [[Servië]].
| |
| − |
| |
| − | Belangrijke zijrivieren (alle van rechts) die in Hongarije uitmonden zijn:
| |
| − | * de [[Leitha]] (Hongaars: ''Lajta''), die tot 1921 de grens tussen [[Cisleithanië]] en [[Transleithanië]] en later respectievelijk [[Oostenrijk]] en [[Hongarije]] vormde. Hij komt in [[Győr]] de (zesde stad van Hongarije) van links met de [[Rába]] samen.
| |
| − | * de [[Rába]] (Duits: ''Raab''), komt bij [[Győr]] samen met de [[Leitha]] om de [[Mosoni Duna]] te vormen en zo'n 15 km verder uit te monden in de Donau.
| |
| − | * de [[Sió]], de afvoer van het [[Balatonmeer]], die enkele kilometers ten oosten van [[Szekszárd]] uitmondt in de Donau.
| |
| − |
| |
| − | De [[Donaucommissie]] heeft haar zetel in [[Boedapest]].
| |
| − |
| |
| − | === Kroatië ===
| |
| − | Met een totale lengte van 137 km heeft [[Kroatië]] na [[Moldavië (land)|Moldavië]] en [[Oekraïne]] het kleinste stuk Donau (''Dunav'') op zijn grondgebied. Die stroomt op het drielandenpunt voorbij [[Mohács]] met [[Hongarije]] en [[Servië]] bij [[Batina (Osijek-Baranja)|Batina]] het land binnen en vormt vandaar de natuurlijke grens tussen Kroatië en Servië.
| |
| − |
| |
| − | De belangrijkste Kroatische stad aan de Donau is [[Vukovar]] (Duits: ''Wulkoburg''). Vukovar werd tijdens de [[Oorlogen in Joegoslavië#Kroatië|oorlog met Servië]] voor een groot deel verwoest.
| |
| − |
| |
| − | Aangezien de Donau steeds op de grens loopt, kunnen Kroatische zijrivieren enkel van rechts komen. De belangrijkste is:
| |
| − | * de [[Drau]] (Kroatisch: ''Drava''), na de [[Tisza]] de tweede langste zijrivier van de Donau, die een 20 km voor haar monding door [[Osijek]] (de vierde stad van het land) passeert.
| |
| − |
| |
| − | === Servië ===
| |
| − | Vanaf [[Bezdan]] (tegenover het Kroatische [[Batina (Osijek-Baranja)|Batina]]), net voorbij de grens met [[Hongarije]], vormt de Donau (Дунав) de noord-zuidgrens tussen [[Kroatië]] (rechteroever) en [[Servië]] (linkeroever). Zo'n 25 km verder ligt aan Servische kant de havenstad [[Apatin]], die tot de [[Tweede Wereldoorlog]] bijna uitsluitend door "Donauzwaben" (in de 18e eeuw geïmmigreerde Duitsers) bevolkt was en tot dan ''Abthausen'' heette. Bij [[Vukovar]] in Kroatië neemt hij zijn traditionele zuidoostelijke stroomrichting, waarvan hij sinds de [[Donauknie]] in het noorden van [[Hongarije]] was afgeweken, weer aan en gaat wat verder bij [[Bačka Palanka]] Servië binnen.
| |
| − |
| |
| − | Verder stroomafwaarts passeert de Donau [[Novi Sad]] (Нови Сад), de tweede grootste stad van het land, waar in 1999 tijdens [[NAVO]]-bombardementen tijdens de [[Kosovo-oorlog]] alle drie bruggen verloren gingen. De zes daaropvolgende jaren verliep het verkeer tussen beide stadsdelen via een pontonbrug. Aangezien die maar drie maal per week werd geopend, was dit de belangrijkste hindernis voor het scheepsverkeer op de Donau. Sinds de heropening van de [[Vrijheidsbrug (Novi Sad)|Vrijheidsbrug]] op 11 oktober 2005 is de rivier weer ongehinderd bevaarbaar.
| |
| − |
| |
| − | 75 km verderop bereikt de Donau de een van de oudste nederzettingen aan zijn oevers, [[Belgrado]]. Reeds 7000 jaar bewoond, en nu met 1,7 miljoen inwoners na [[Boedapest]] en [[Wenen]] de derde grootste Donaustad. De kern van de stad wordt gevormd door de imposante Kalemegdanvesting op een rots aan de monding van de [[Sava (rivier)|Sava]].
| |
| − |
| |
| − | Dan stroomt hij voorbij de ruïne van de vesting Golubac en gaat dan door de [[IJzeren Poort]] (Гвоздена). Vervolgens vormt hij de grens tussen Servië en [[Roemenië]] tot de Djerdap-stuwdam. Aan Servische kant ligt het Nationale Park Djerdap (sinds 1974, 63.608 ha).
| |
| − |
| |
| − | Linkerzijrivieren zijn:
| |
| − | * de [[Tisza]] (Duits: ''Theiß'', Servisch: Тиса), de voornaamste zijrivier van de Donau en na deze de tweede grootste rivier van Hongarije en Servië. Hij mondt uit bij [[Titel (Servië)|Titel]], halfweg tussen [[Novi Sad]] en [[Belgrado]], in Centraal-[[Vojvodina]] in Servië.
| |
| − | * de [[Timiș (rivier)|Timiș]] (Тамиш), in de industriestad [[Pančevo]] (Панчево), net voorbij [[Belgrado]].
| |
| − |
| |
| − | Rechterzijrivieren zijn:
| |
| − | * de [[Sava (rivier)|Sava]], in [[Belgrado]].
| |
| − | * de [[Morava (Servië)|Morava]], bij [[Smederevo]] (Смедерево), halfweg tussen Belgrado en de [[Roemenië|Roemeense]] grens.
| |
| − | * de [[Timok]], een kleine rivier die de laatste 15 km voor zijn monding de grens tussen [[Servië]] en [[Bulgarije]] vormt, en dus op het drielandenpunt met [[Roemenië]] bij [[Prahovo]], uitmondt in de Donau.
| |
| − |
| |
| − | === Bulgarije ===
| |
| − | De Donau markeert gedurende 500 km de noordgrens van [[Bulgarije]] (rechteroever) met [[Roemenië]] (linkeroever). Er liggen twee bruggen, de eerste verbindt sinds 1954 de grootste Bulgaarse stad [[Roese (stad)|Roese]] met het Roemeense [[Giurgiu (stad)|Giurgiu]] en de tweede verbindt die sinds 2013 de Bulgaarse stad [[Vidin (stad)|Vidin]] met de Roemeense stad [[Calafat]]. Ondanks de lengte van de grens en het feit dat de Donau de enige bevaarbare rivier van het land is, heeft de Donau voor Bulgarije over het algemeen slechts economische betekenis voor de lokale handelsvloot. Dit komt door de ligging in het dunbevolkte, uiterste noorden van het land.
| |
| − |
| |
| − | Van de 12 Donauhavens op Bulgaars grondgebied zijn de belangrijkste die van Vidin, [[Lom (Bulgarije)|Lom]], [[Orjachovo]], [[Nikopol (Bulgarije)|Nikopol]], [[Svištov]], Roese en [[Silistra (stad)|Silistra]]. In Svištov bereikt de Donau het zuidelijkste punt van zijn loop. Na Svištov richt hij zich weer wat richting noordoosten en verlaat een kleine 200 km verder bij Silistra het land.
| |
| − |
| |
| − | Doordat de Donau de noordgrens van Bulgarije vormt, komen alle zijrivieren die er uitmonden van rechts. De belangrijkste zijn:
| |
| − | * de [[Iskar]] (Искър), tegenover het Roemeense [[Corabia]].
| |
| − | * de [[Jantra]], zo'n 15 km na Svištov.
| |
| − |
| |
| − | === Roemenië ===
| |
| − | Met 1075 km, een derde van de totale lengte van de Donau, is [[Roemenië]] veruit het belangrijkste Donauland. Bij het aankomen uit [[Servië]] stroomt hij langs de grens in zuidwestelijke richting door het Banatgebergte, een uitloper van de [[Transsylvanische Alpen]]. Voorbij [[Orșova]] stroomt hij door de bekende [[IJzeren Poort]], die tot de damwerken in de jaren 1970 het gevaarlijkste stuk van de Donau was. Daarachter ligt de stad [[Drobeta-Turnu Severin]]. Dan maakt de rivier een bocht naar het zuiden en passeert [[Gruia]], [[Pristol]], [[Cetate]] en [[Calafat]]. Vervolgens richt hij zich weer naar het oosten en vormt gedurende 500 km de grens met [[Bulgarije]].
| |
| − |
| |
| − | Zo stroomt de Donau door de steden [[Dăbuleni]], [[Corabia]] (met aan de overkant de monding van de [[Iskar]]), [[Turnu Măgurele]], [[Zimnicea]] (met aan de overkant de monding van de [[Jantra (rivier)|Jantra]]), [[Giurgiu (stad)|Giurgiu]] (met aan de overkant het Bulgaarse [[Roese (stad)|Roese]]), [[Oltenița]], waar de [[Argeș (rivier)|Argeș]] uitmondt, en [[Călărași (stad)|Călărași]] (op zijtak). Hier maakt de Donau een knik naar het noorden en vormt de westelijke grens van de [[Dobroedzja]]. De Donau stroomt door Cernavodă, Topalu, Hârșova, Giurgeni en Gropeni en later langs de binnenhavens van [[Brăila]] en [[Galați (stad)|Galați]]. Zo'n 15 km verder maakt hij een laatste knik naar het oosten en vormt de grens met [[Oekraïne]] waar de Donau nog door [[Tulcea (stad)|Tulcea]] en [[Pardina]] stroomt voor hij zich vertakt in de [[Donaudelta]], een zeer waardevol natuurgebied. De noordelijkste arm daarvan blijft als grens dienen.
| |
| − |
| |
| − | Alle Roemeense zijrivieren van belang komen van links. Dit zijn:
| |
| − | * de [[Jiu]], mondt een paar kilometer stroomopwaarts van het [[Bulgarije|Bulgaarse]] [[Orjachovo]] (Оряхово), dat aan de andere oever ligt, uit in de Donau.
| |
| − | * de [[Olt (rivier)|Olt]], mondt uit bij [[Turnu Măgurele]], met aan de overkant [[Nikopol (Bulgarije)|Nikopol]] in Bulgarije.
| |
| − | * de [[Argeș (rivier)|Argeș]], die bij [[Oltenița]] uitmondt in de Donau. Hij verenigde zich zo'n 15 km eerder bij het dorpje [[Budești (Călărași)|Budești]] met de [[Dâmbovița (rivier)|Dâmbovița]], die door [[Boekarest]] stroomt.
| |
| − | * de [[Ialomița (rivier)|Ialomița]], net voorbij [[Hârșova]], zo'n 65 km voor de stad [[Brăila]].
| |
| − | * de [[Siret (rivier)|Siret]], die kort voor [[Galați (stad)|Galați]] uitmondt in de Donau. Na de [[Proet]] is de Siret de voornaamste rivier van de [[Moldavië (Roemenië)|Roemeense provincie Moldavië]].
| |
| − | * de [[Proet]], met zijn 953 km de op een na langste zijrivier van de Donau. De Proet vormt de hele oostgrens van Roemenië met [[Moldavië (land)|Moldavië]]. De monding bevindt zich 10 km ten oosten van [[Galați (stad)|Galați]], een belangrijke binnenhaven.
| |
| − |
| |
| − | === Moldavië ===
| |
| − | Van alle oeverstaten heeft [[Moldavië (land)|Moldavië]] veruit het kleinste stuk Donau (''Dunărea''). Hij stroomt het land binnen na de monding van de [[Proet]] bij het Moldavisch grensdorp [[Giurgiulești]], in het zuidelijkste puntje van het land. Oorspronkelijk duurde dit slechts 340 meter, ware het niet dat [[Oekraïne]] bij een gronduitwisseling in 1999 Moldavië 230 meter extra aanbood en zo het totale Moldavisch stuk op 570 meter bracht. Het landomsloten Moldavië maakt van de gelegenheid gebruik om er een haven te bouwen en zo zijn afhankelijkheid van andere landen te reduceren. De bouw van een olieterminal begon in 1996 en werd afgewerkt in 2006.
| |
| − |
| |
| − | De [[Proet]] is de enige [[Moldavië (land)|Moldavische]] zijrivier en vormt de hele oostgrens met [[Roemenië]].
| |
| − |
| |
| − | === Oekraïne ===
| |
| − | Nadat de Donau (Дунай /Dunay) Moldavië verlaat, splitst hij zich na de Roemeense stad [[Tulcea (stad)|Tulcea]] in drie takken. De noordelijkste, de [[Chilia (tak)|Chilia]], vormt de grens tussen [[Roemenië]] en [[Oekraïne]] en is tevens de belangrijkste afwatering; 63% van het water stroomt erdoor naar de [[Zwarte Zee]]. De voornaamste Oekraïense steden aan de Donau zijn [[Izmajil]] (Ізмаїл), [[Kilia]] (Кілія) en [[Vilkovo]] (Вілкове). Naar Kilia is de Chiliatak genoemd. De andere twee takken, de [[Sulina-arm]] en [[Sfântu Gheorghetak]] stromen door Roemenië.
| |
| − |
| |
| − | In Vilkovo begint het controversiële [[Bystrojekanaal]], dat een snelle verbinding (бистрий /bystryj = "snel" in het Oekraïens) moest leggen tussen de Donau en de Zwarte Zee. Die vaarweg zou dan volledig onder Oekraïense controle liggen en de scheepvaartkosten drukken. Onder internationale druk werden de plannen in juni 2005 tijdelijk stilgelegd. Het project zou grote ecologische schade toebrengen in de 800.000 ha grote [[Donaudelta]], waarvan zo'n 120.000 ha Oekraïens is.
| |
| − |
| |
| − | === Donaudelta ===
| |
| − | {{Zie hoofdartikel|Donaudelta}}
| |
| − | [[Bestand:Danube delta satelite.png|thumb|left|Satellietfoto van de Donaudelta]]
| |
| − | De Donaudelta (''Delta Dunării'' in het [[Roemeens]]) is met een oppervlakte van 3446 km² de grootste Europese [[rivierdelta]]. De delta bevindt zich grotendeels in [[Dobroedzja]], [[Roemenië]]; een kleiner deel ligt in [[Oblast Odessa]], [[Oekraïne]]. Het gebied is rijk aan bossen, meren, moerassen en duinen, met stroompjes en geulen die uitmonden in de Zwarte Zee. Meer dan 1200 verschillende planten, 300 soorten vogels en 45 soorten zoetwatervissen komen er voor. Het gebied is een belangrijke trekhalte en broedplaats voor vogels.
| |
| − |
| |
| − | De delta is onderdeel van het ''Mens en Biosfeerprogramma'' van de UNESCO en staat op de [[Werelderfgoedlijst#Roemenië|Werelderfgoedlijst]]. Ongeveer 2733 km² natuurgebied wordt beschermd en meerdere kwetsbare stukken zijn gesloten voor het publiek.
| |
| − |
| |
| − | Er wonen ongeveer 15.000 mensen, die door de visserij en de landbouw in hun levensonderhoud worden voorzien. Hierbij wordt gebruikgemaakt van traditionele houten [[kajak]]s. Het merendeel van de inwoners zijn Roemenen maar is ook een omvangrijke gemeenschap van [[Lipovanen]]. Dit zijn afstammelingen van Russen die de ''Oude Rite'' aanhingen en in 1772 vluchtten voor het regime van [[Catharina II van Rusland|Catharina de Grote]] om godsdienstige vervolging te voorkomen. Het belangrijkste centrum van Lipovaanse gemeenschap in het Oekraïense deel van de Donaudelta is [[Vilkove]].
| |
| − |
| |
| − | Elk jaar wordt de delta 40 meter breder, als gevolg van het [[alluviaal|alluvium]] dat door de Donau langs de rivier wordt gedeponeerd. Dit maakt de delta uiterst dynamisch.
| |
| − |
| |
| − | == Cultuurgeschiedenis ==
| |
| − | De op één grootste rivier van Europa heeft in de culturen van zijn oeverstaten veel sporen nagelaten. Naast de talrijke sagen en legenden hebben ook schrijvers zich op de Donau geïnspireerd, gaande van [[Ovidius]] in de [[Oudheid]] tot [[Claudio Magris]] en [[Péter Esterházy]] aan het einde van de 20e eeuw. Ook in [[Jean Auel]]s werk speelt de rivier een grote rol, en zou zijn naam afgeleid zijn van een moedergodin. Maar zijn belangrijkste echo vindt de Donau in de muziek, met de beroemde Weense wals van Johann Strauss jr., ''[[An der schönen blauen Donau]]'' op.314 als toppunt. Strauss jr. componeerde ook een snelle [[polka]] ''Vom Donaustrande'' op.356 en de wals ''Donauweibchen'' op.427 nog als ode aan de Donau. Zijn collega [[Carl Ziehrer]] bracht 5 aan de Donau gerelateerde werken uit: de polka-mazurkas ''Donauweibchen'' op.46 en ''Donau-Nixe'' op.427; de mars ''Wacht an der Donau!'' op.385 en de walsen ''Donausegen'' op.446 en ''Von der Donau-zur Spree'' op.552. [[Franz Lehár]]s
| |
| − | ''An der grauen Donau-Waltz'' (Donaulegenden) reflecteert de crisis waarin Oostenrijk in 1918 verkeerde: het is een wals in mineur.
| |
| − |
| |
| − | == Economie ==
| |
| − | === Scheepvaart ===
| |
| − | Vanaf [[Kelheim (stad)|Kelheim]], even voor [[Regensburg (stad)|Regensburg]], op bijna 500 km van zijn bron, wordt de Donau de komende 2415 km tot aan zijn monding bevaarbaar. De opening van het [[Main-Donaukanaal|Rijn-Main-Donaukanaal]] in 1992 betekende een nieuwe stimulans voor de scheepvaart. Er opende zich hierdoor een nieuwe vaarroute van de [[Noordzee]], via de [[Rijn]] en de [[Main]], met de [[Zwarte Zee]]. Zo werden havens en industriegebieden als [[haven van Rotterdam|Rotterdam]], [[haven van Antwerpen|Antwerpen]] en het [[Ruhrgebied]] met Zuidoost-Europa verbonden. Ook werd in 1984 het 64 km lange [[Donau-Zwarte Zeekanaal]] geopend, waardoor men niet meer door de [[Donaudelta]] hoeft te varen om de Zwarte Zee te bereiken, maar 350 km kan afsnijden.
| |
| − |
| |
| − | Voor het varen op de Donau is er een apart Donaupatent nodig. Dit wordt alleen verkregen na het afleggen van een examen dat nader ingaat op ondieptes, plaatsen, stromingen e.d. Na opening van het Main-Donaukanaal heeft de Belgische cartograaf (en oud-schipper) Pierre Verberght de gehele Donau in kaart gebracht voor de scheepvaart. Deze kaarten worden op heel veel schepen gebruikt.
| |
| − |
| |
| − | Vanuit Nederland wordt er veel erts, veevoer, magnesiet en zout naar de Donau gebracht, en dan vooral naar Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Vanuit deze landen komen er weer veel landbouwproducten terug zoals maïs, zonnebloempitten, gerst en koolzaad.
| |
| − |
| |
| − | Een binnenschip heeft ongeveer 14 vaardagen nodig van Rotterdam naar Boedapest, afhankelijk van waterstanden. In november en december 2011 stond het water als gevolg van aanhoudende droogte in Midden-Europa en op de Balkan zo laag dat zo'n honderd vrachtschepen voor de Hongaarse grens noodgedwongen stillagen.
| |
| − |
| |
| − | Van de Donau is het Duitse gedeelte slecht bevaarbaar. Dit vooral zo op het traject Straubing - Vilshofen (grofweg tussen Regensburg en Passau). Dit gedeelte zou verder gekanaliseerd moeten worden door sluizen, zodat er een gegarandeerde diepgang gerealiseerd wordt. Milieubewegingen houden dit vooralsnog met succes tegen. Gevolg is wel dat veel vervoer op dit traject over de weg gaat.
| |
| − |
| |
| − | Daarnaast zijn er op een aantal toeristisch interessante trajecten van de Donau ook passagiersdiensten en cruisevaarten, zoals [[Passau (stad)|Passau]]-[[Wenen]]-[[Boedapest]].
| |
| − |
| |
| − | Wat betreft de Donauscheepvaart, wordt de rivier opgedeeld in drie delen:
| |
| − | * de ''Hoge Donau'' van [[Kelheim (stad)|Kelheim]] tot [[Komárom]]
| |
| − | * de ''Midden Donau'' van Komárom tot [[Drobeta-Turnu Severin]]
| |
| − | * de ''Lage Donau'' van Drobeta-Turnu Severin tot de monding
| |
| − |
| |
| − | In tegenstelling tot bijvoorbeeld de [[Rijn]] wordt in het stroomgebied de kilometers aangegeven vanaf de monding bij de oude [[vuurtoren]] van [[Sulina (Roemenië)|Sulina]] aan de [[Zwarte zee]].
| |
| − | De eerst 150 kilometer is de aanduiding evenwel in [[zeemijl|zeemijlen]] (0-81). Ook geldt deze markering voor de zijrivieren.
| |
| | | | |
| | === Visserij === | | === Visserij === |
| | De Donau is zeer visrijk. In de Donau kan [[karper]], [[Atlantische zalm|zalm]] en [[steuren|steur]] gevonden worden. Ook zijn er genoeg andere soorten, zoals [[echte meervallen|meerval]]. Er wordt ook veel in de zijrivieren van de Donau gevist, zoals in de Tisza of de meertjes daarnaast. In Roemenië speelt de Donauvisserij een erg belangrijke rol. In de Donaudelta is er vis in overvloed. Voor de [[Lipovanen]] die in de Donaudelta leven is de visvangst hun enige bron van inkomst. | | De Donau is zeer visrijk. In de Donau kan [[karper]], [[Atlantische zalm|zalm]] en [[steuren|steur]] gevonden worden. Ook zijn er genoeg andere soorten, zoals [[echte meervallen|meerval]]. Er wordt ook veel in de zijrivieren van de Donau gevist, zoals in de Tisza of de meertjes daarnaast. In Roemenië speelt de Donauvisserij een erg belangrijke rol. In de Donaudelta is er vis in overvloed. Voor de [[Lipovanen]] die in de Donaudelta leven is de visvangst hun enige bron van inkomst. |
| − |
| |
| − | === Toerisme ===
| |
| − | Naast vistoerisme, zijn er ook campings, hotels of vankantiewoningen aan de Donau met andere doelen. Er zijn verschillende fietsroutes in Midden-Europa, waaronder de [[Donauradweg]] of Donauroute. Deze route is 950 km lang en loopt aan weerszijden van de Donau. Er zijn zelfs speciale "fietshotels"<ref>[http://web.archive.org/web/20070926225637/http://home.planet.nl/~arie-verschoor/ Beschrijving van de Donauroute]</ref> aangelegd.
| |
| − |
| |
| − | Op de grens met Servië en Roemenië is er de [[IJzeren Poort]]. De IJzeren Poort is een kloofdal van de Donau dat in ruime zin een traject van 134 km lengte omvat. Er worden vaartochten georganiseerd in de IJzeren Poort.
| |
| − |
| |
| − | Ook de Donaudelta is heel toeristisch. Men komt er voor vaartochten of de visserij.
| |
| − |
| |
| − | [[Donaueschingen]] is ook een veelbezochte plaats vanwege de samenvloeiing van de twee 'Donaubronnen'.
| |
| − |
| |
| − | == Fotogalerij ==
| |
| − | <gallery widths="180" heights="180">
| |
| − | Bestand:BregDonaubron1.jpg|De bron van de Breg, bronrivier van de Donau, Duitsland
| |
| − | Bestand:BrigachDonauBron.jpg|De bron van de Brigach, bronrivier van de Donau, Duitsland
| |
| − | Bestand:Donau in TUT.jpg|De Donau in [[Tuttlingen (stad)|Tuttlingen]], Duitsland
| |
| − | Bestand:Donauversickerung01.jpg|De ''Donauversickerung'', Duitsland
| |
| − | Bestand:Donaudurchbruch.jpg|De Donau bij [[Beuron]], Duitsland
| |
| − | Bestand:Schlögener Schlinge.jpg|De ''Schlögener Schlinge'', Oostenrijk
| |
| − | Bestand:Wachau_west_of_Aggstein.JPG|De Wachau, Oostenrijk
| |
| − | Bestand:Wachau Spitz.jpg|De Wachau bij [[Spitz (plaats)|Spitz]], Oostenrijk
| |
| − | Bestand:Eisstoß.jpg|IJsophoping in [[Wenen]], Oostenrijk
| |
| − | Bestand:Stadtteile von Wien entlang der Donau (gesehen von Nordwesten).jpg|De Donau en de ''Nieuwe Donau'' in [[Wenen]], Oostenrijk
| |
| − | Bestand:Bratislava New Bridge from castle hill.JPG|De ''nieuwe brug'' in [[Bratislava]], Slowakije
| |
| − | Bestand:Danube between Slovakia and Hungary near Patince.JPG|[[Patince]], op de grens tussen Slowakije en Hongarije
| |
| − | Bestand:MariaValeriaBridge.jpg|De Mária Valériabrug, tussen [[Esztergom]] in Hongarije en [[Štúrovo]] in Slowakije
| |
| − | Bestand:Esztergom Donaubrug naar Slowakije.JPG|De Donau ter hoogte van [[Esztergom]], in [[Hongarije]]
| |
| − | Bestand:Esztergom.Kis-Duna.jpg|De ''Kleine Donau'' in [[Esztergom]], Hongarije
| |
| − | Bestand:Donau bei Novi Sad.jpg|De Donau bij [[Novi Sad]], Servië
| |
| − | Bestand:Belgrad Save Donau.jpg|Monding van de [[Sava (rivier)|Sava]] in [[Belgrado]], Servië
| |
| − | Bestand:Eisernes Tor Staudamm.JPG|Stuwdam bij de [[IJzeren Poort]], Roemenië
| |
| − | Bestand:Canalul Dunare Marea Neagra.jpg|Het [[Donau-Zwarte Zeekanaal]], Roemenië
| |
| − | Bestand:Danube Vilkovo1.jpg|De Donau in [[Vilkovo]], Oekraïne
| |
| − | </gallery>
| |
Het economische belang van de Donau is groot. De belangrijkste economische activiteiten zijn de scheepvaart, de visserij en het toerisme. In 1992 werd de Donau door middel van het Rijn-Main-Donaukanaal met de Main en de Rijn verbonden. Hierdoor kwam een nieuwe vaarroute tussen de Noord- en Zuid-Atlantische Oceaan tot stand.
De Donau is de enige grote Europese rivier die in oostelijke richting stroomt. Na 2888 km bereikt hij de Zwarte Zee via de Donaudelta, in Roemenië en Oekraïne. In tegenstelling tot andere rivieren worden de kilometers van de Donau stroomopwaarts geteld: het officieel nulpunt is de vuurtoren van Sulina aan de Zwarte Zeekust. Aangezien de Donau ontspringt in het Zwarte Woud en uitmondt in de Zwarte Zee, wordt de rivier in de Duitse volksmond ook wel Schwarzer Fluss (Zwarte rivier) genoemd.
Tien landen hebben toegang tot de Donau, waarvan er 4 slechts aan één oever liggen. Dit zijn Kroatië, Bulgarije, Moldavië en Oekraïne. Gedurende 1070,9 km, of 37% van de totale lengte, dient hij als staatsgrens.
De belangrijkste zijrivieren van de Donau komen van rechts, en dan vooral uit de Alpen. Sommige van deze zijrivieren zijn op zichzelf al belangrijke stromen. Zowel in Tsjechië als in Servië is er een zijrivier die Morava heet, met dezelfde etymologie. Van bron tot monding[2] zijn de voornaamste vertakkingen:
