Don Shakespeare: verschil tussen versies

Versie van 11 jun 2015 om 11:55

Don Shakespeare (ook wel Sjaksper, Speermeneer, en Sjakkespak genoemd) was een Engels toneelschrijver, dichter en acteur.

Shakespeare wordt gezien als de grootste schrijver die Engeland ooit heeft voortgebracht, niet alleen vanwege de kwaliteit van zijn werken, maar ook vanwege zijn enorme invloed op de Engelse taal, waarin nog steeds honderden woorden, uitdrukkingen en citaten aan hem zijn toe te schrijven. Hij schreef 154 sonnetten en een aantal langere gedichten en kan beschouwd worden als de eerste moderne toneelschrijver. Zijn toneelwerk bestaat uit 38 tragedies, historische stukken en komedies over tijdloze, universele thema's die tot op de dag van vandaag gebruikt worden voor theaterbewerkingen, opera's, musicals en films.

Werken

Datering

Noch over de exacte data waarop de werken van Shakespeare zijn geschreven, noch over de chronologische volgorde bestaat zekerheid. Van de afzonderlijke toneelstukken is zelfs niet zeker of ze wel aan één bepaald tijdstip toegeschreven zouden kunnen worden: wellicht is eraan geschreven en herschreven, zodanig dat het ene fragment van een bepaald ogenblik is, terwijl het andere juist een latere toevoeging of verandering betreft. Daardoor is het gebruik van interne aanwijzingen ook maar beperkt mogelijk: een stuk kan een verwijzing bevatten naar een eigentijdse gebeurtenis, en zo kan die verwijzing ruwweg worden gedateerd; maar dat zegt weinig over de rest van hetzelfde toneelspel.

Dit heeft veel te maken met de productiewijze van Shakespeares toneelwerk; dit was bedoeld om te worden gespeeld, niet om te worden gelezen. Het waren teksten voor acteurs en via hen voor toeschouwers; niet voor lezers. Publicatie lag dan ook niet voor de hand, en vóór het jaar 1597 is maar een stuk in druk verschenen (Titus Andronicus).

In 2012 schreef Don een boek dat later een bestseller is geworden: 50 tinten Don, in 2015 verfilmd. De bestseller-status van dit boek leidde onder het grote publiek tot een hernieuwde interesse in en bekendheid van Don Shakespeare.

Sjabloon:Zie dp

Hamlet, Prins van Denemarken, doorgaans afgekort tot Hamlet, is een toneelstuk, geschreven door William Shakespeare tussen 1600 en 1602. De tragedie is onder meer bekend vanwege de monoloog (soliloquie) To be or not to be, die wordt uitgesproken door Hamlet, de protagonist van het stuk. Hamlet behoort tot het genre van de revenge tragedy (wraaktragedie) die in Engeland door Thomas Kyd werd geïntroduceerd met zijn bloederig toneelstuk "The Spanish Tragedy". Ook in Hamlet speelt het wraakmotief een grote rol. De vader van de protagonist (hoofdrol), de koning van Denemarken, wordt vermoord door zijn broer Claudius. Deze eist daarna de troon op en wordt zelf koning. Bovendien trouwt hij met de weduwe van zijn eigen broer waardoor hij de stiefvader van Hamlet wordt.

Datering en bronnen

Het stuk werd in 1589 voorafgegaan door een andere, nu verloren gegane tragedie over Hamlet, meestal aangeduid als de Ur-Hamlet, waarvan verondersteld wordt dat Thomas Kyd de auteur zou zijn. De eerste opvoering van Shakespeares Hamlet vond waarschijnlijk plaats in juli 1602. De eerste druk verscheen in 1603 en later in een uitgebreide versie in 1604. Het was in de 16e en 17e eeuw heel gewoon voor een schrijver om zijn ideeën uit eerdere literaire bronnen te halen, iets wat wij nu zouden beschouwen als schending van auteursrecht. Shakespeare inspireerde zich voor zijn Hamlet mogelijk op een verhaal uit een vroegere bron, vermoedelijk op een 12e eeuws in het Latijn geschreven geschiedenis van Denemarken die vermeld wordt in het werk van Saxo Grammaticus. Een andere sterke kandidaat is "Histoires Tragiques" een prozawerk van de Franse schrijver François de Belleforest ^[1] die in de traditie van Giovanni Boccaccio korte verhalen schreef, waarvan er dus waarschijnlijk een door Shakespeare werd geadapteerd voor "Hamlet".

Samenvatting

De geest van Hamlets echte vader spookt 's nachts rond het kasteel. Op een nacht vertelt de geest aan Hamlet dat hij werd vermoord en hoe dit gebeurde. Ook vertelt hij dat Claudius de moordenaar is. Hamlet weet niet wat hij moet doen. Spreekt de geest de waarheid of proberen duistere krachten hem tot slechtheid te verleiden? Moet Hamlet wraak nemen op Claudius? Pas helemaal op het einde van het verhaal doodt Hamlet zijn oom, de moordenaar van zijn vader.

Romeo and Juliet (Romeo en Julia, 1591/1596) is een vroege tragedie van William Shakespeare over de onmogelijke liefde van Juliet Capulet en Romeo Montague, twee jongelingen uit elkaar vijandig gezinde families. Het verhaal is ontstaan door verschillende her-vertellingen van een verhaal uit 1476 van Masuccio Salernitano, Mariotto en Gianozza. De volledige titel van het toneelstuk is The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet. Vanaf de eerste opvoering omstreeks 1596 en de vroegste edities (1597, 1599) is Romeo and Juliet onverminderd populair gebleven bij het publiek doordat het gaat over een onderwerp van blijvend belang: romantische liefde.

Context

Het stuk werd door Shakespeare waarschijnlijk geschreven in de periode 1594–96 en eerst gepubliceerd in een niet-geautoriseerde quarto-editie in 1597.^[2] Een geautoriseerde quarto verscheen in 1599 en die was aanzienlijk langer en betrouwbaarder dan de eerste. Een derde quarto, gebaseerd op de tweede, verscheen in 1599 en die werd door de uitgevers van de First Folio-editie van 1623^[3] gebruikt.

Wanneer en waar de eerste opvoering van Romeo and Juliet plaatsvond is niet met zekerheid bekend, maar men plaatst deze meestal in het jaar 1594^[4] of 1595.^[5]

Shakespeares bronnen

Shakespeares voornaamste bron voor het verhaal was The Tragicall Historye of Romeus and Juliet (1562), een lang verhalend gedicht van de Engelse dichter Arthur Brooke. Op zijn beurt had deze zijn materiaal ontleend uit een Franse vertaling van een verhaal van de Italiaan Matteo Bandello.^[2]

De vroegst bekende versie van het Romeo and Juliet-verhaal is die van Masuccio Salernitano's Mariotto en Gianozza in zijn in 1476 gepubliceerde Il Novellino. Salernitano situeert het verhaal in Siena en beweert zelfs dat het zich tijdens zijn eigen leven afspeelde. In zijn versie is er sprake van een geheim huwelijk, een samenzwerende pater en een rel waarbij een vooraanstaand burger wordt gedood. Mariotto's verbanning komt erin voor en ook Gianozza's gedwongen huwelijk, de plot met het vergif en de cruciale boodschap die de verliefde jongeling niet bereikt. In deze versie wordt Mariotto gevangengenomen en onthoofd en Gianozza sterft van verdriet.^[6]

1. ↑ de Belleforest haalde zijn mosterd dan weer bij de Italiaan Matteo Bandello, wiens werk hij vertaalde en bewerkte voor zijn versie van "histoires tragiques"
2. ↑ ^{2,0 2,1} Encyclopaedia Britannica 2008 Ultimate Reference Suite: Romeo and Juliet
3. ↑ First published edition (1623) of the collected works of William Shakespeare, originally published as Mr. William Shakespeares Comedies, Histories & Tragedies. Het is de belangrijkste bron voor hedendaagse teksten van zijn stukken.
4. ↑ D. Lucking, The Shakespearean name: essays on Romeo and Juliet, The tempest, and other plays, Bern, 2007, p. 39. Zie ook K.L. Wright, Shakespeares "Romeo and Juliet" in Performance: Traditions and Departures, Lewiston, 1997, p. 9.
5. ↑ The Riverside Shakespeare bijvoorbeeld geeft ca. 1595 op toen Shakespeare het stuk schreef, zodat het ten vroegste in de loop van dat jaar werd opgevoerd.
6. ↑ Gibbons (1980: 33–34); Levenson (2000: 4)