|
|
| (20 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | + | [[Bestand:donmarley.png|thumb|260px|Don Shakespeare tijdens het schrijven van ''50 tinten Don'']] |
| | + | |
| | '''Don Shakespeare''' (ook wel ''Sjaksper'', ''Speermeneer'', en ''Sjakkespak'' genoemd) was een Engels toneelschrijver, dichter en acteur. | | '''Don Shakespeare''' (ook wel ''Sjaksper'', ''Speermeneer'', en ''Sjakkespak'' genoemd) was een Engels toneelschrijver, dichter en acteur. |
| − | | + | Don wordt gezien als de grootste schrijver die zijn moeder ooit heeft voortgebracht, niet alleen vanwege de kwaliteit van zijn werken, maar ook vanwege zijn enorme invloed op de taal, waarin nog steeds honderden woorden, uitdrukkingen en citaten aan hem zijn toe te schrijven. Hij schreef 154 sonnetten en een aantal langere gedichten en kan beschouwd worden als de eerste moderne toneelschrijver. Zijn toneelwerk bestaat uit 38 tragedies, historische stukken en komedies over tijdloze, universele thema's die tot op de dag van vandaag gebruikt worden voor theaterbewerkingen, opera's, musicals en films. |
| − | Shakespeare wordt gezien als de grootste schrijver die Engeland ooit heeft voortgebracht, niet alleen vanwege de kwaliteit van zijn werken, maar ook vanwege zijn enorme invloed op de Engelse taal, waarin nog steeds honderden woorden, uitdrukkingen en citaten aan hem zijn toe te schrijven. Hij schreef 154 sonnetten en een aantal langere gedichten en kan beschouwd worden als de eerste moderne toneelschrijver. Zijn toneelwerk bestaat uit 38 tragedies, historische stukken en komedies over tijdloze, universele thema's die tot op de dag van vandaag gebruikt worden voor theaterbewerkingen, opera's, musicals en films.
| + | |
| | | | |
| | == Werken == | | == Werken == |
| − | === Datering ===
| + | [[Bestand:hamlap.jpg|thumb|320px|De verandering van Hamlap gedurende het verhaal]] |
| − | [[Bestand:Shakespeare portrait large.jpg|thumb|Het "Cobbe-portret", gemaakt rond 1610, dat Shakespeare zou tonen]] | + | === Hamlap === |
| − | Noch over de exacte data waarop de werken van Shakespeare zijn geschreven, noch over de chronologische volgorde bestaat zekerheid. Van de afzonderlijke toneelstukken is zelfs niet zeker of ze wel aan één bepaald tijdstip toegeschreven zouden ''kunnen'' worden: wellicht is eraan geschreven en herschreven, zodanig dat het ene fragment van een bepaald ogenblik is, terwijl het andere juist een latere toevoeging of verandering betreft. Daardoor is het gebruik van interne aanwijzingen ook maar beperkt mogelijk: een stuk kan een verwijzing bevatten naar een eigentijdse gebeurtenis, en zo kan die verwijzing ruwweg worden gedateerd; maar dat zegt weinig over de rest van hetzelfde toneelspel.
| + | Hamlap, ook wel Omelet of Hamlet genoemd, is een toneelstuk. De tragedie is onder meer bekend vanwege de monoloog ''Zijn of niet zijn'', die wordt uitgesproken door Hamlap, de protagonist van het stuk. Hamlap behoort tot het genre van de revenge tragedy (wraaktragedie) die door Thomas Kyd werd geïntroduceerd met zijn bloederig toneelstuk "The Spanish Tragedy". Ook in Hamlap speelt het wraakmotief een grote rol. De vader van de protagonist, de koning van Denemarken, wordt vermoord door zijn broer Claudius. Deze eist daarna de troon op en wordt zelf koning. Bovendien trouwt hij met de weduwe van zijn eigen broer waardoor hij de stiefvader van Hamlap wordt. |
| − | | + | |
| − | Dit heeft veel te maken met de productiewijze van Shakespeares toneelwerk; dit was bedoeld om te worden ''gespeeld'', niet om te worden ''gelezen''. Het waren teksten voor acteurs en via hen voor toeschouwers; niet voor lezers. Publicatie lag dan ook niet voor de hand, en vóór het jaar 1597 is maar een stuk in druk verschenen (''Titus Andronicus'').
| + | |
| − | | + | |
| − | In 2012 schreef Don een boek dat later een bestseller is geworden: [[50 tinten Don]], in 2015 verfilmd. De bestseller-status van dit boek leidde onder het grote publiek tot een hernieuwde interesse in en bekendheid van Don Shakespeare.
| + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | {{Zie dp}}
| + | |
| − | [[Bestand:Hamlet quarto 3rd.jpg|thumb|Hamlet, 1605 (herdruk)]][[Bestand:Hamlet affiche.jpg|thumb|Hamlet wordt nog altijd opgevoerd, affiche uit 2004]]
| + | |
| − | | + | |
| − | '''Hamlet, Prins van Denemarken''', doorgaans afgekort tot '''Hamlet''', is een [[toneelstuk]], geschreven door [[William Shakespeare]] tussen [[1600]] en [[1602]]. De [[treurspel|tragedie]] is onder meer bekend vanwege de monoloog (soliloquie) ''[[To be or not to be]]'', die wordt uitgesproken door Hamlet, de [[protagonist]] van het stuk. Hamlet behoort tot het genre van de [[revenge tragedy]] (wraaktragedie) die in Engeland door [[Thomas Kyd]] werd geïntroduceerd met zijn bloederig toneelstuk "[[The Spanish Tragedy]]". Ook in Hamlet speelt het [[wraak]]motief een grote rol. De vader van de [[protagonist]] (hoofdrol), de koning van Denemarken, wordt vermoord door zijn broer Claudius. Deze eist daarna de troon op en wordt zelf koning. Bovendien trouwt hij met de weduwe van zijn eigen broer waardoor hij de stiefvader van Hamlet wordt.
| + | |
| − | | + | |
| − | == Datering en bronnen ==
| + | |
| − | Het stuk werd in [[1589]] voorafgegaan door een andere, nu verloren gegane tragedie over Hamlet, meestal aangeduid als de ''[[Ur-Hamlet]]'', waarvan verondersteld wordt dat [[Thomas Kyd]] de auteur zou zijn. De eerste opvoering van Shakespeares ''Hamlet'' vond waarschijnlijk plaats in juli [[1602]]. De eerste druk verscheen in [[1603]] en later in een uitgebreide versie in [[1604]]. Het was in de [[16e eeuw|16e]] en [[17e eeuw]] heel gewoon voor een schrijver om zijn ideeën uit eerdere literaire bronnen te halen, iets wat wij nu zouden beschouwen als schending van [[auteursrecht]]. Shakespeare inspireerde zich voor zijn Hamlet mogelijk op een verhaal uit een vroegere bron, vermoedelijk op een [[12e eeuw]]s in het [[Latijn]] geschreven geschiedenis van [[Denemarken]] die vermeld wordt in het werk van [[Saxo Grammaticus]]. Een andere sterke kandidaat is "[[Histoires Tragiques]]" een prozawerk van de Franse schrijver [[François de Belleforest]] <ref>de Belleforest haalde zijn mosterd dan weer bij de Italiaan Matteo Bandello, wiens werk hij vertaalde en bewerkte voor zijn versie van
| + | |
| − | "histoires tragiques"</ref> die in de traditie van [[Giovanni Boccaccio]] korte verhalen schreef, waarvan er dus waarschijnlijk een door Shakespeare werd geadapteerd voor "Hamlet".
| + | |
| − | | + | |
| − | == Samenvatting ==
| + | |
| − | De geest van Hamlets echte vader spookt 's nachts rond het kasteel. Op een nacht vertelt de geest aan Hamlet dat hij werd vermoord en hoe dit gebeurde. Ook vertelt hij dat Claudius de moordenaar is. Hamlet weet niet wat hij moet doen. Spreekt de geest de waarheid of proberen duistere krachten hem tot slechtheid te verleiden? Moet Hamlet wraak nemen op Claudius? Pas helemaal op het einde van het verhaal doodt Hamlet zijn oom, de moordenaar van zijn vader.
| + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | | + | |
| − | '''Romeo and Juliet''' (''Romeo en Julia'', 1591/1596) is een vroege [[tragedie (toneel)|tragedie]] van [[William Shakespeare]] over de onmogelijke liefde van [[Julia Capulet|Juliet Capulet]] en [[Romeo Montague]], twee jongelingen uit elkaar vijandig gezinde families. Het verhaal is ontstaan door verschillende her-vertellingen van een [[verhaal]] uit [[1476]] van [[Masuccio Salernitano]], ''Mariotto en Gianozza''. De volledige titel van het toneelstuk is ''The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet''. Vanaf de eerste opvoering omstreeks 1596 en de vroegste edities (1597, 1599) is ''Romeo and Juliet'' onverminderd populair gebleven bij het publiek doordat het gaat over een onderwerp van blijvend belang: romantische liefde.
| + | |
| − | | + | |
| − | == Context ==
| + | |
| − | Het stuk werd door Shakespeare waarschijnlijk geschreven in de periode 1594–96 en eerst gepubliceerd in een niet-geautoriseerde [[quarto (boekformaat)|quarto]]-editie in [[1597]].<ref name="EB2008">Encyclopaedia Britannica 2008 Ultimate Reference Suite: ''Romeo and Juliet''</ref> Een geautoriseerde quarto verscheen in [[1599]] en die was aanzienlijk langer en betrouwbaarder dan de eerste. Een derde quarto, gebaseerd op de tweede, verscheen in 1599 en die werd door de uitgevers van de [[First Folio]]-editie van 1623<ref>''First published edition ([[1623]]) of the collected works of William Shakespeare, originally published as Mr. William Shakespeares Comedies, Histories & Tragedies''. Het is de belangrijkste bron voor hedendaagse teksten van zijn stukken.</ref> gebruikt.
| + | |
| − | | + | |
| − | Wanneer en waar de eerste opvoering van ''Romeo and Juliet'' plaatsvond is niet met zekerheid bekend, maar men plaatst deze meestal in het jaar 1594<ref>{{Aut|D. Lucking}}, ''The Shakespearean name: essays on Romeo and Juliet, The tempest, and other plays'', Bern, 2007, p. [http://books.google.be/books?id=HUYUkjGA9zsC&pg=PA39#v=onepage&f=false 39]. Zie ook {{Aut|K.L. Wright}}, ''Shakespeares "Romeo and Juliet" in Performance: Traditions and Departures'', Lewiston, 1997, p. 9.</ref> of 1595.<ref>''The Riverside Shakespeare'' bijvoorbeeld geeft ca. 1595 op toen Shakespeare het stuk schreef, zodat het ten vroegste in de loop van dat jaar werd opgevoerd.</ref>
| + | |
| | | | |
| − | == Shakespeares bronnen == | + | === Romoe & Juleit === |
| − | Shakespeares voornaamste bron voor het verhaal was ''The Tragicall Historye of Romeus and Juliet'' (1562), een lang verhalend gedicht van de Engelse dichter [[Arthur Brooke]]. Op zijn beurt had deze zijn materiaal ontleend uit een Franse vertaling van een verhaal van de Italiaan [[Matteo Bandello]].<ref name="EB2008"/>
| + | Romoe & Juleit is een vroege tragedie over de onmogelijke liefde van Juleit Capuleit en Romoe Montakoe, twee jongelingen uit elkaar vijandig gezinde families. De volledige titel van het toneelstuk is ''Het vreselijk langdradige kutverhaal van Romoe & Juleit''. Vanaf de eerste opvoering omstreeks 1598 en de vroegste edities is ''Romoe & Juleit'' onverminderd populair gebleven bij het publiek doordat het gaat over een onderwerp van blijvend belang: romantische liefde. |
| | | | |
| − | De vroegst bekende versie van het Romeo and Juliet-verhaal is die van [[Masuccio Salernitano]]'s ''Mariotto en Gianozza'' in zijn in [[1476]] gepubliceerde ''Il Novellino''. Salernitano situeert het verhaal in [[Siena (stad)|Siena]] en beweert zelfs dat het zich tijdens zijn eigen leven afspeelde. In zijn versie is er sprake van een geheim huwelijk, een samenzwerende pater en een rel waarbij een vooraanstaand burger wordt gedood. Mariotto's verbanning komt erin voor en ook Gianozza's gedwongen huwelijk, de plot met het vergif en de cruciale boodschap die de verliefde jongeling niet bereikt. In deze versie wordt Mariotto gevangengenomen en onthoofd en Gianozza sterft van verdriet.<ref>Gibbons (1980: 33–34); Levenson (2000: 4)</ref>
| + | Wanneer en waar de eerste opvoering van ''Romoe & Juleit'' plaatsvond is niet met zekerheid bekend, maar men plaatst deze meestal in het jaar 1592 of 1593. |
| | | | |
| − | Een van de vroegst bekende liefdesgeschiedenissen met een tragische afloop is ''[[Pyramus en Thisbe]]'', een Griekse mythe die onder meer werd opgeschreven door [[Ovidius]] (43 v.Chr. - 17 n.Chr.)
| + | === 50 tinten Don === |
| | + | In 1598 schreef Don een boek dat later een bestseller is geworden: [[50 tinten Don]], in 2015 verfilmd. De bestseller-status van dit boek leidde onder het grote publiek tot een hernieuwde interesse in en bekendheid van Don Shakespeare. |
Hamlap, ook wel Omelet of Hamlet genoemd, is een toneelstuk. De tragedie is onder meer bekend vanwege de monoloog Zijn of niet zijn, die wordt uitgesproken door Hamlap, de protagonist van het stuk. Hamlap behoort tot het genre van de revenge tragedy (wraaktragedie) die door Thomas Kyd werd geïntroduceerd met zijn bloederig toneelstuk "The Spanish Tragedy". Ook in Hamlap speelt het wraakmotief een grote rol. De vader van de protagonist, de koning van Denemarken, wordt vermoord door zijn broer Claudius. Deze eist daarna de troon op en wordt zelf koning. Bovendien trouwt hij met de weduwe van zijn eigen broer waardoor hij de stiefvader van Hamlap wordt.
Romoe & Juleit is een vroege tragedie over de onmogelijke liefde van Juleit Capuleit en Romoe Montakoe, twee jongelingen uit elkaar vijandig gezinde families. De volledige titel van het toneelstuk is Het vreselijk langdradige kutverhaal van Romoe & Juleit. Vanaf de eerste opvoering omstreeks 1598 en de vroegste edities is Romoe & Juleit onverminderd populair gebleven bij het publiek doordat het gaat over een onderwerp van blijvend belang: romantische liefde.
