|
|
| (26 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | + | [[File:observeerdon.gif|right|280px|thumb|Donwin tijdens het observeren van diersoorten]] |
| | + | '''Charles Donwin''' ontleent zijn roem aan zijn theorie dat evolutie van soorten wordt gedreven door natuurlijke selectie. Het bestaan van evolutie werd omstreeks 1850 al door een groot deel van de wetenschappelijke gemeenschap geaccepteerd. De acceptatie van natuurlijke selectie als aandrijvend mechanisme liet langer op zich wachten maar is tegenwoordig onomstreden. |
| | | | |
| − | '''Charles Robert Darwin''' ([[Shrewsbury (Verenigd Koninkrijk)|Shrewsbury]] ([[Shropshire]]), [[12 februari]] [[1809]] – [[Downe]] ([[Kent (graafschap)|Kent]]), [[19 april]] [[1882]]) was een [[Engeland|Engels]] [[autodidact]] op het gebied van [[natuurlijke historie]], [[biologie]] en [[geologie]]. Darwin ontleent zijn roem aan zijn [[wetenschappelijke theorie|theorie]] dat [[evolutie (biologie)|evolutie]] van [[soort]]en wordt gedreven door [[natuurlijke selectie]]. Het bestaan van evolutie werd omstreeks 1850 al door een groot deel van de [[wetenschappelijke gemeenschap]] geaccepteerd. De acceptatie van natuurlijke selectie als aandrijvend mechanisme liet langer op zich wachten maar is tegenwoordig onomstreden.
| + | Tijdens een onderzoeksreis met het schip de Beagle (1831-1836) bezocht Donwin Zuid-Amerika, Australië, het zuiden van Afrika en diverse eilandengroepen in de Grote en Indische Oceaan. Op al deze plekken bestudeerde hij de plaatselijke dieren, planten, fossielen en geologie. Een groot deel van zijn verdere leven was gewijd aan het onderzoeken en classificeren van alle dierstoorten die hij op zijn reis heeft ontdekt. |
| | + | [[File:evolutiedon.png|left|400px|thumb|De evolutie van Don de vlieg]] |
| | | | |
| − | Darwin werd gelovig opgevoed en opgeleid volgens de filosofie van de toen in Engeland gangbare [[natuurlijke theologie]], die religie en wetenschap wou verenigen. Dankzij de waarnemingen en ontdekkingen die hij in de loop van zijn leven deed ging hij echter steeds meer twijfelen zowel aan deze gangbare ideeën over [[soortvorming]] als aan zijn persoonlijke geloof. Tijdens een onderzoeksreis met het schip de [[HMS Beagle (zeilschip)|Beagle]] (1831-1836) bezocht Darwin [[Zuid-Amerika]], [[Australië (continent)|Australië]], het zuiden van [[Afrika]] en diverse eilandengroepen in de [[Grote Oceaan|Grote]] en [[Indische Oceaan]]. Op al deze plekken bestudeerde hij de plaatselijke dieren, planten, [[fossiel]]en en geologie. Een groot deel van zijn verdere leven was gewijd aan het onderzoeken en classificeren van de op zijn reis verzamelde voorwerpen en het was dankzij dit onderzoek dat hij op zijn theorie over het ontstaan van soorten kwam.
| |
| | | | |
| − | Darwins werk betekende een [[paradigmaverschuiving|revolutie]] binnen de wetenschap en had een grote invloed op maatschappij, filosofie en religie. De acceptatie van de evolutie van soorten had als gevolg dat de [[mens]] als een diersoort, een van de onderdelen van de natuur, in plaats van als een boven de natuur staande levensvorm moest worden beschouwd. Samen met de [[erfelijkheidsleer]] van [[Gregor Mendel|Mendel]] vormt Darwins [[evolutietheorie]] tegenwoordig de basis van alle biologische kennis.
| |
| | | | |
| − | == De reis van de Beagle ==
| |
| − | [[De reis van de Beagle]] duurde uiteindelijk bijna vijf [[jaar]], van 1831-1836, waarvan Darwin de meeste tijd echter aan land doorbracht. Hij onderzocht de geologie en natuur van de gebieden waar de Beagle aanlegde en zond [[planten]], opgezette [[Dierenrijk|dieren]] en [[fossiel]]en terug naar [[Cambridge (Engeland)|Cambridge]], samen met beschrijvingen van zijn ontdekkingen. Veel van de door Darwin beschreven soorten waren nieuw en zijn ontdekkingen vestigden zijn naam als natuuronderzoeker. Zijn nauwkeurige en uitgebreide beschrijvingen zouden de basis vormen voor zijn latere werk. Aan de hand van de brieven die hij aan zijn familie schreef zou hij een reisverslag schrijven dat in 1839 gepubliceerd werd onder de titel ''The Voyage of the Beagle''. Hierin gaf hij behalve een overzicht van zijn ontdekkingen over de plaatselijke [[Natuur (kosmos)|natuur]] ook inzichten in de sociale, politieke en [[volkenkunde|volkenkundige]] situatie van de gebieden die hij bezocht. Hij beschreef zowel de koloniale als oorspronkelijke bewoners van deze gebieden.<ref>Desmond & Moore (1991), p. 189–192 & 198</ref>
| |
| | | | |
| − | Voor het vertrek uit [[Engeland]] gaf FitzRoy Darwin een exemplaar van het eerste deel van ''Principles of Geology'', het werk van de geoloog [[Charles Lyell]] (1797-1875). In zijn boeken legt Lyell de theorie van het [[uniformitarianisme]] uit, het idee dat de vorming van de Aarde een zeer langdurig en geleidelijk proces is. Zowel FitzRoy als Darwin waren gefascineerd van Lyells werk, hoewel FitzRoy later zowel Lyells als Darwins ideeën zou afwijzen omdat hij streng gelovig werd.
| |
| | | | |
| − | De Beagle vertrok op [[27 december]] [[1831]] vanaf [[Devonport]], nabij [[Plymouth (Engeland)]]. Onderweg aan boord had Darwin last van ernstige [[zeeziekte]].<ref>Browne 1995, pp. 177–178</ref> Op [[16 januari]] [[1832]] bereikte men [[Kaapverdië]]. Op het eiland [[Santiago (eiland)|Santiago]] ontdekte Darwin een gesteentelaag bestaande uit sterk verhitte [[koraal (zoölogie)|koraal]]- en schelpfragmenten in een [[klif]] van [[vulkanisch gesteente]]. Dit kwam overeen met Lyells idee dat de beweging van het [[aardoppervlak]] geleidelijk is in plaats van snel. Vanwege zijn nieuwe inzicht in de geologie van het eiland dacht Darwin erover een boek over geologie te schrijven.<ref>Browne 1995, pp. 183–190</ref>
| |
| | | | |
| − | Vanaf februari verkende Darwin [[Zuid-Amerika]] ([[Bahia (staat)|Bahia]], [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]], [[Montevideo (Uruguay)|Montevideo]], [[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]], [[Bahía Blanca (stad)|Bahia Blanca]]) en in november bereikte de Beagle [[Vuurland]]. In februari 1833 zeilde men naar de [[Falklandeilanden]], om vervolgens terug naar Montevideo te reizen. Vanaf Montevideo zouden in 1833 telkens andere tochten gemaakt worden. In oktober 1833 was Darwin gedurende een aantal weken ernstig ziek. In november vertrok men definitief uit Montevideo om naar het zuiden te varen. Begin juni 1834 voer men via de [[Straat Magellaan]] naar de [[Grote Oceaan]]. Tussen januari en juli 1835 verkende de Beagle de Westkust van Zuid-Amerika ([[Valdivia (stad)|Valdivia]], [[Concepción (Chili)|Concepción]], [[Santiago (Chili)|Santiago]], [[Valparaíso (stad)|Valparaíso]], [[Mendoza (stad)|Mendoza]], [[Copiapó (Atacama)|Copiapo]], [[Callao (stad)|Callao]]). Darwin trok vanaf Valparaíso de [[Andes]] in. Daarna voer men opnieuw zuidwaarts, naar onder meer het eiland [[Chiloé]].
| |
| | | | |
| − | In de [[Pampa (vlakte)|pampa's]] van [[Patagonië]] herkende Darwin in [[terras (geografie)|terrassen]] van grind en [[schelp]]en [[hoge kust|voormalige strandkusten]], die door geleidelijke beweging van de ondergrond boven [[zeeniveau]] waren komen te liggen. Na een [[aardbeving]] te hebben meegemaakt in [[Chili]] zag Darwin [[mossel (weekdier)|mosselbedden]] boven de kustlijn liggen, een indicatie dat de ondergrond tijdens de beving omhoog bewogen was. Hoog in de [[Andes]] zag hij schelpen en fossiele stronken van bomen die op een zandstrand gegroeid hadden.
| |
| | | | |
| − | Op verschillende plekken in Zuid-Amerika vond Darwin [[fossielen]] van reusachtige uitgestorven [[soorten]] [[zoogdieren]] in lagen met moderne schelpen, waaruit hij concludeerde dat deze dieren kort geleden uitgestorven waren. Hij vond geen aanwijzingen dat ze [[uitgestorven]] waren door [[klimaatsverandering]] of een grote ramp. Darwin herkende dat sommige fossielen afkomstig waren van de uitgestorven reuzenluiaard ''[[Megatherium]]'', andere deden hem aan [[gordeldieren]] denken. Hij nam echter aan dat deze uitgestorven dieren verwant waren aan uitgestorven Europese soorten. Toen hij terug was in Engeland liet de anatoom [[Richard Owen]] (1804-1892) hem zien dat ze veel nauwer verwant zijn aan levende Zuid-Amerikaanse soorten. Voor Darwin was dit bewijs dat de evolutie op verschillende continenten onafhankelijk van elkaar verloopt.<ref>Browne 1995, p. 224; Darwin 1835, p. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1&viewtype=text&pageseq=7 7]; Desmond & Moore 1991, p. 210</ref>
| |
| | | | |
| − | [[Bestand:Harriet fg1.jpg|thumb|300px|De [[galapagosreuzenschildpad]] [[Harriet (schildpad)|Harriet]] in [[Australia Zoo]] in 2002. De schildpad werd meer dan 170 jaar oud en is waarschijnlijk een van de schildpadden die door de Beagle-expeditie werden meegenomen. De verspreiding van reuzenschildpadden over de Galapagoseilanden werd door Darwin als bewijs voor natuurlijke selectie gebruikt.]]
| |
| − | Op [[Vuurland]] werden drie [[inboorlingen]], die de bemanning van de [[HMS Beagle (zeilschip)|Beagle]] op een eerdere reis had meegenomen als gijzelaars, als [[missionaris]]sen achtergelaten. In de twee jaar die ze in Engeland hadden doorgebracht waren ze heropgevoed en daarbij "beschaafd" geworden. Hun familie op Vuurland kwam op Darwin echter over als "erbarmelijke wilden".<ref>Darwin (1845), p. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F14&viewtype=text&pageseq=220 207-208]</ref> De laatste keer dat de Beagle Vuurland bezocht hadden de drie heropgevoede inboorlingen hun oude levensstijl weer opgevat, van de missie was niets terechtgekomen. Ze vertelden Darwin dat ze hun oude leven veel liever hadden en niet terug zouden willen naar de beschaving of Engeland. Darwin dacht vanwege deze ervaring dat mensen niet zo veel van dieren verschillen als de meeste geleerden in die tijd dachten. Hij geloofde dat verschillen in [[beschaving]] veroorzaakt worden door cultuur, niet door verschillen tussen rassen. [[Slavernij]], dat op veel plaatsen in Zuid-Amerika in die tijd nog voorkwam, keurde Darwin sterk af; hij betreurde later ook de manier waarop kolonisten in Nieuw-Zeeland en [[Australië (land)|Australië]] de oorspronkelijke bevolking behandelden.<ref>Browne 1995, p. 244–250</ref>
| |
| | | | |
| − | In september 1835 reisde de Beagle naar de [[Galapagoseilanden]]. Darwin verzamelde op deze eilanden vogels en merkte dat de [[spotlijsters]] op elk eiland verschillend zijn.<ref>Eldredge (2006)</ref> Hij hoorde van lokale vissers dat ze aan [[landschildpadden]] konden herkennen van welk eiland ze afkomstig waren, maar hij dacht destijds nog dat deze dieren door zeerovers op de Galapagoseilanden geïntroduceerd waren.<ref>Desmond & Moore (1991), p. 145 & 170–172</ref> Darwin nam een nog jonge [[galapagosreuzenschildpad]] (''Geochelone elephantopus'') van de [[Galapagoseilanden]] mee. Nadat hij de schildpad in Engeland had bestudeerd, werd deze door een vriend meegenomen naar [[Australië (land)|Australië]], waar ze in verschillende dierentuinen heeft geleefd. Volgens genetisch onderzoek is de schildpad in 1830 geboren. De schildpad is overleden op 22 juni 2006 en wordt verondersteld het oudste dier op Aarde geweest te zijn. Het dier had de naam [[Harriet (schildpad)|Harriet]].
| |
| | | | |
| − | [[Bestand:Platypus-sketch.jpg|thumb|300px|Het [[vogelbekdier]] was een van de voor Darwin vreemde soorten die hij in Australië beschreef.<ref>Tekening uit Gould (1863)</ref>]]
| |
| − | Darwin ontving per post het tweede deel van Lyells ''Principles of Geology''. Lyell sloot in dit boek grootschalige evolutie uit en beschreef in plaats daarvan zijn idee van bepaalde stamvormen waaruit verwante soorten konden ontstaan. Darwins eigen ideeën over evolutie gingen echter, aan de hand van zijn waarnemingen, inmiddels veel verder.<ref>Desmond & Moore 1991, p. 131, 159</ref>
| |
| | | | |
| − | De Beagle voer verder langs [[Tahiti]] (november 1835), [[Nieuw-Zeeland]] (december), [[Australië (continent)|Australië]] (januari-april 1836), de [[Cocoseilanden]], [[Mauritius (land)|Mauritius]] (april) en [[Kaapstad]] (mei). Darwin vond de dieren die hij in Australië zag, zoals [[kangoeroeratten]] of [[vogelbekdier]]en, zo weinig lijken op voor hem bekende soorten, dat hij opmerkte dat er misschien twee verschillende scheppers aan het werk waren geweest.<ref>Darwin (1839), p. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F10.3&viewtype=text&pageseq=545 526]</ref> Darwin had eerder bedacht dat [[Atol (geologie)|atollen]] gevormd worden door het wegzinken van oude vulkanen en vond bewijzen voor deze hypothese toen de Beagle de Cocoseilanden bezocht.<ref>Desmond & Moore (1991), p. 160–168, 182; Darwin (1887), p. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1452.1&viewtype=text&pageseq=278 260]; Darwin (1958), p [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1497&viewtype=text&pageseq=100 p 98–99]</ref> In Kaapstad ontmoetten de opvarenden van de Beagle de astronoom [[John Herschel]] (1792-1871), die in die tijd met Lyell correspondeerde over de oorsprong van soorten. Darwins vermoedens over de spotlijsters en schildpadden op de Galapagoseilanden en de verschillen tussen [[falklandwolf|falklandwolven]] op verschillende Falklandeilanden begonnen steeds vastere vormen aan te nemen. Op de terugreis naar Engeland schreef hij dat zijn waarnemingen in tegenspraak waren met onveranderlijkheid van soorten in de natuur.<ref>Keynes (2000); Eldredge (2006)</ref>
| |
| | | | |
| − | De terugreis ging vanaf Kaapstad naar [[Sint-Helena (eiland)|Sint-Helena]] (juli), van daar richting [[Bahia (staat)|Bahia]] in Zuid-Amerika waar men op 1 augustus 1836 aankwam. Men verkende die maand [[Pernambuco]], om dan definitief terug richting Engeland te zeilen. Op 2 oktober 1836 arriveerde men in Engeland na een reis van vier jaar, tien maanden en vijf dagen. | + | == De theorie van Donwin == |
| | + | Op verschillende plekken in Zuid-Amerika vond Donwin fossielen van reusachtige uitgestorven [[Don-o-sauriers|don-o-sauriers]]. Ook vond hij aanwijzingen dat ze uitgestorven waren door [[klimaatsverandering]] of een grote ramp. |
| | | | |
| − | === Werk aan de meegebrachte verzamelingen en eerste ideeën over evolutie ===
| + | In september 1835 reisde de Beagle naar de Galapagoseilanden. Donwin verzamelde op deze eilanden vliegen en merkte dat de soorten op elk eiland verschillend zijn. Donwin nam een nog jong konijn van de Galapagoseilanden mee. Nadat hij de konijn had bestudeerd, werd deze door een vriend meegenomen naar de dierentuin, waar het de rest van zijn leven heeft doorgebracht. Volgens genetisch onderzoek is de konijn in 1830 geboren. De konijn is overleden op 22 juni 2006 en wordt verondersteld het oudste dier op Aarde geweest te zijn. Het dier had de naam [[Don de konijn]]. |
| − | Tijdens Darwins reis zorgde Henslow ervoor dat de reputatie van zijn leerling steeg door een kleine groep geleerden inzage in de studie-objecten en brieven die Darwin terugzond te geven. Toen Darwin terugkwam in Engeland, was hij binnen de [[wetenschappelijke gemeenschap]] een bekendheid geworden. Na een bezoek aan zijn familie in Shrewsbury begaf hij zich naar Cambridge om Henslow te zien, die hem adviseerde welke geleerden te benaderen om de verzamelde objecten van de reis met de Beagle te beschrijven en catalogiseren. Darwins verzamelingen waren zo groot, dat het gevaar bestond dat sommige objecten zijn leven lang in de opslag zouden blijven liggen zonder bestudeerd te worden. Henslow nam zelf de planten voor zijn rekening. Tegelijkertijd vond Darwins vader financiers, zodat hij zich om zijn inkomen geen zorgen hoefde te maken en zijn tijd aan zijn onderzoek kon wijden.<ref>Desmond & Moore (1991), pp. 195–198</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | Op 29 oktober ontmoette Darwin zijn vroegere leraar Charles Lyell weer, die hem in aanraking bracht met Richard Owen. Owen was op dat moment een rijzende autoriteit in de paleontologie, en zou de taak op zich nemen Darwins fossielen te bestuderen. Owen deed een aantal verrassende ontdekkingen, zo was er een bijna compleet skelet van de tot dan toe onbekende reuzenluiaard ''[[Scelidotherium]]'', een schedel van een enorm zoogdier, ''[[Toxodon]]'', en pantserfragmenten van het enorme gordeldier (zoals Darwin zelf al dacht) ''[[Glyptodon]]''. Al deze uitgestorven dieren bleken nauw verwant met nog levende soorten van Zuid-Amerika, maar geen verwanten van soorten op andere continenten, zoals Darwin tijdens zijn reis nog had gedacht.<ref>Owen (1840), [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F8.1&viewtype=text&pageseq=26 nr. 1 p. 16 (''Toxodon'')], [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=F8.8&pageseq=13 nr. 3 p. 73 (''Scelidotherium'')], [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F8.13&viewtype=text&pageseq=26 nr. 4 p. 106 (''Glyptodon'')], Desmond & Moore 1991, pp. 201–205; Browne 1995, pp. 349–350</ref> Deze ontdekking zette Darwin aan het denken.
| + | |
| − | | + | |
| − | [[Bestand:Darwin tree.png|thumb|Darwins eerste schets van een evolutionaire boom uit zijn eerste notitieboek (''Transmutation of Species'' uit 1837)]]
| + | |
| − | In december 1836 verhuisde Darwin naar Cambridge om het werk aan zijn verzamelingen te overzien en zijn reisverslag te herzien.<ref>Browne (1995), pp. 345-347</ref> Hij schreef ook zijn eerste [[wetenschappelijke publicatie]], over de opheffing van het land in Zuid-Amerika. Dankzij Lyells enthousiaste steun kon hij deze op 4 januari 1837 voorlezen voor de [[Geological Society]] in Londen. Dezelfde dag presenteerde hij opgezette zoogdieren en vogels uit zijn verzameling aan de [[Zoological Society of London|Zoological Society]]. De [[ornithologie|ornitholoog]] [[John Gould]] (1804-1881) ontdekte dat de vogels die Darwin had meegebracht van de Galapagoseilanden niet, zoals Darwin had gedacht, een kruising tussen [[vinkachtigen]] en [[lijsters]] waren, maar in feite twaalf afzonderlijke soorten vinken (de "[[darwinvinken]]"). Lyell hield in februari 1837 een toespraak waarin hij Owens ontdekkingen na bestudering van Darwins fossielen noemde als bewijs voor de continuïteit van soorten op een bepaald continent. Lyell zag dit als steun voor zijn eigen [[uniformitarianisme|uniformitarianistische]] ideeën over een langzaam en geleidelijk ontstane natuur.<ref>Desmond & Moore (1991), pp. 207-210</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | Darwin had zijn vinken niet gelabeld per eiland, maar door de notities van andere opvarenden van de Beagle te bestuderen ontdekte hij dat elke door Gould beschreven aparte soort van een ander eiland kwam. De zoöloog [[Thomas Bell]] (1792-1880) toonde aan dat de [[galapagosreuzenschildpad]] een [[inheems]]e soort op de Galapagoseilanden is.<ref>Desmond & Moore (1991), pp. 220-221</ref> Rond maart 1837 schreef Darwin in een geheimgehouden notitieboekje voor het eerst over het idee dat de ene soort tot een andere soort kan ontwikkelen, als verklaring voor de overeenkomsten tussen levende en uitgestorven dieren in Zuid-Amerika en de verschillende soorten vinken op elk eiland in de Galapagoseilanden.<ref>Herbert (1980), [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=F1583e&pageseq=9 p. 9]</ref> Darwins geheime aantekeningen gingen vanaf juli 1837 zover, dat hij Lamarcks hypothese over transmutatie aan de kant geschoven had. Darwin vond een als een boom vertakkende evolutie van soorten logischer dan Lamarcks idee van lineaire evolutie. In zo'n boom is niet langer sprake van "hogere" en "lagere" levensvormen, zoals bij Lamarcks lineaire evolutie het geval was.<ref>Desmond & Moore (1991), pp. 229-232; van Wyhe (2008); Eldredge (2006)</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | In maart 1837 verhuisde Darwin naar Londen, waar hij onderdeel werd van de sociale [[bovenklasse]] van [[Victoriaanse tijd|Victoriaanse]] geleerden en filosofen. Onder invloed van filosofen als [[Charles Babbage]] (1791-1871) was het idee dat de schepping via natuurwetten beschreven kan worden in plaats van door wonderen verklaard ([[mechanisme (filosofie)|mechanisme]]) in deze sociale elite gemeengoed geworden. Darwin ging veel om met zijn oudere broer, de [[vrijdenker]] [[Erasmus Alvey Darwin|Erasmus Darwin]] (1804-1881), lid van de [[Whig Party (Verenigd Koninkrijk)|Whig Party]]. Erasmus' vriendin, de filosofe en schrijfster [[Harriet Martineau]] (1802-1876) was een aanhanger van de voor die tijd revolutionaire ideeën van [[Thomas Malthus]] (1766-1834) over sociale [[demografie]]. Deze ideeën lagen ten grondslag aan de hervormingen die de Whigs in de [[Poor Law]]s doorvoerden en erop gericht waren de armen te stimuleren niet meer kinderen te krijgen dan gevoed konden worden. Een ander onderwerp waar men over discussieerde was het ontstaan van soorten. De hypothese over [[transmutatietheorie|transmutatie van soorten]] van de Schotse bioloog [[Robert Edmond Grant]] (1793-1874) werd als radicaal beschouwd maar had binnen de sociale elite enkele aanhangers. De meeste van Darwins geleerde vrienden wezen de theorie af omdat deze de sociale orde zou ondermijnen.<ref>Desmond & Moore (1991), pp. 196-201, 212-221</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | == Werk en ontdekkingen ==
| + | |
| − | [[Bestand:ToxodonLyd2.png|thumb|300px|Reconstructie van ''[[Toxodon]]'', een reusachtig uitgestorven zoogdier waar Darwin fossielen van vond in Zuid-Amerika. De fossiele soorten op dat continent bleken [[anatomie|anatomisch]] nauw verwant aan er tegenwoordig voorkomende soorten.]]
| + | |
| − | [[Bestand:Vermilion Flycatcher.jpg|thumb|300px|De [[rode tiran]] (''Pyrocephalus rubinus'') was een van de soorten vogels die door Darwin werden meegebracht van zijn reis en door de [[ornithologie|ornitholoog]] [[John Gould]] (1804-1881) beschreven.]]
| + | |
| − | Darwin was een hartstochtelijk natuuronderzoeker en verzamelaar van planten, dieren, fossielen en gesteenten. Met name de door hem meegebrachte dieren, planten en fossielen uit Zuid-Amerika, Oceanië en Australië zouden de kennis over de natuur in deze werelddelen een grote stap vooruit brengen.
| + | |
| − | | + | |
| − | === Verspreiding van soorten ===
| + | |
| − | Darwin bestudeerde op onder andere de [[Galapagoseilanden]] het voorkomen van soorten [[schildpadden]] en vogels. Hij bedacht dat geografische barrières, zoals de zee tussen de verschillende eilanden, een belangrijke reden vormen waarom soorten zich apart ontwikkelen. Op elk eiland vond de evolutie op iets andere wijze plaats.
| + | |
| − | | + | |
| − | In Zuid-Amerika vond Darwin fossielen van reuzachtige uitgestorven zoogdieren. Naderhand bleken deze [[anatomie|anatomisch]] nauwer verwant met levende Zuid-Amerikaanse soorten dan met levende soorten op andere continenten. Hieruit leidde Darwin af dat de levende Zuid-Amerikaanse soorten zich waarschijnlijk uit de fossiele soorten hadden ontwikkeld.
| + | |
| − | | + | |
| − | === Natuurlijke selectie ===
| + | |
| − | {{Zie hoofdartikel|natuurlijke selectie}}
| + | |
| − | Darwin is vooral bekend van zijn theorie over evolutie van soorten. Hij wist door nauwkeurige waarnemingen en een voor die tijd ongewoon grondig [[empirisme|empirische]] manier van redeneren zijn theorie zeer grondig te onderbouwen. Het idee van evolutie was niet nieuw. Dat bepaalde soorten in de loop van de [[geschiedenis van de Aarde]] waren verschenen en weer verdwenen was al voor Darwin bekend door onderzoek van fossielen. Hoe nieuwe soorten precies verschenen was echter onduidelijk. Onder andere de Franse biologen [[Jean-Baptiste Lamarck]] (1744-1829) en [[Étienne Geoffroy Saint-Hilaire|Geoffroy Saint-Hilaire]] (1772-1844) en Darwins eigen grootvader [[Erasmus Darwin]] (1731-1802) hadden [[hypothese]]s over hoe soorten uit andere soorten konden ontstaan. Geen van deze hypotheses werd echter algemeen aanvaard. Dankzij Darwins grondige onderbouwing van zijn theorie raakte evolutie algemeen aanvaard, een [[paradigmaverschuiving|revolutie]] in de biologie.
| + | |
| − | | + | |
| − | Darwins theorie is gebaseerd op vier ogenschijnlijk simpele waarnemingen.
| + | |
| − | # Ten eerste zag Darwin in dat bij alle soorten meer nakomelingen geboren worden dan er ouders zijn . Dat zou betekenen dat natuurlijke populaties onbegrensd door zouden groeien (theorie van [[Thomas Malthus]]).
| + | |
| − | # Darwin zag echter ook, dat in de natuur met het verstrijken van de tijd populaties ongeveer gelijk blijven van grootte. Hij verklaarde dit door te veronderstellen dat er in de natuur een ''strijd om het bestaan'' is, waarbij een deel van elke generatie zal sterven.
| + | |
| − | # De derde waarneming is dat er binnen soorten [[natuurlijke variatie|variatie]] bestaat, niet alle individuen hebben dezelfde eigenschappen.
| + | |
| − | # De laatste waarneming is, dat in alle in de natuur voorkomende soorten bepaalde eigenschappen worden doorgegeven aan nakomelingen. Een voorbeeld van zo'n [[genetica|erfelijke eigenschap]] bij de mens is bijvoorbeeld oogkleur: er komen individuen voor met blauwe en met bruine ogen.
| + | |
| − | De strijd om het bestaan in de natuur leidt volgens Darwin tot [[natuurlijke selectie]]. Dit betekent dat individuen met in hun leefomgeving nadelige eigenschappen eerder sterven, terwijl de beter aangepaste individuen blijven leven en meer nakomelingen kunnen krijgen. Darwin redeneerde dat als dit proces lang genoeg doorgaat, een bepaalde eigenschap steeds vaker aanwezig kan zijn binnen een soort. De soort ontwikkelt zich dan in de loop der tijd.
| + | |
| − | | + | |
| − | Darwin veronderstelde dat al het leven zich heeft ontwikkeld uit één oervorm.
| + | |
| − | [[Bestand:Parallel roads of glen roy arp.jpg|thumb|300px|De ''Parallel Roads'' van [[Glen Roy]], te zien als horizontale strepen op de berghelling.]]
| + | |
| − | | + | |
| − | === Geologie ===
| + | |
| − | Darwin was behalve in de biologie ook in de geologie opgeleid. In de eerste helft van zijn leven, toen zijn gezondheid hem dit nog toestond, ondernam hij regelmatig geologische expedities. Zijn bijdrage ligt vooral in de [[geomorfologie]]. Hij ontdekte in Zuid-Amerika dat het aardoppervlak omhoog kan bewegen tijdens aardbevingen, en vond kilometers landinwaarts sporen van oude kusten. In [[Glen Roy]] (Schotland) onderzocht hij de zogenaamde ''Parallel Roads'' en ontdekte dat ook dit oude kustlijnen waren. Later is gebleken dat dit niet, zoals Darwin dacht, sporen van de zee zijn maar de kust van een [[ijsstuwmeer]] uit de [[laatste ijstijd]]. De vooraanstaande geoloog [[Charles Lyell]] zag Darwins waarnemingen als belangrijk bewijs voor het [[uniformitarianisme]], de theorie dat het aardoppervlak aan langzame verandering blootstaat.
| + | |
| − | | + | |
| − | Onder invloed van [[Louis Agassiz]] en [[William Buckland]] kwam rond 1840 de [[ijstijd]]theorie op. Aanhangers van deze theorie verklaarden [[landvorm]]en door de [[glaciaal proces|werking van gletsjers]] in het verleden. Dankzij zijn waarnemingen van gletsjers op Vuurland was Darwin bekend met de rol van gletsjers bij zowel het transport van [[sediment]] als de vorming van het landschap. Hij testte in 1842 Agassiz' theorie in het noorden van Wales en ontdekte dat het landschap daar ook gevormd is door gletsjers.<ref>Worsley (2008)</ref>
| + | |
| − | | + | |
| − | Darwin ontdekte ook een sequentieel verband tussen de fasen van activiteit van een (boven zeespiegel uitstijgende) [[vulkaan]] en de geleidelijke formatie van [[Koraal (zoölogie)|koraal]]afzettingen op het ingedaalde vulkanisch gesteente. De ringvormige [[lagune]] die hieruit ontstaat wordt wel een [[Atol (geologie)|atol]] genoemd.
| + | |
Tijdens een onderzoeksreis met het schip de Beagle (1831-1836) bezocht Donwin Zuid-Amerika, Australië, het zuiden van Afrika en diverse eilandengroepen in de Grote en Indische Oceaan. Op al deze plekken bestudeerde hij de plaatselijke dieren, planten, fossielen en geologie. Een groot deel van zijn verdere leven was gewijd aan het onderzoeken en classificeren van alle dierstoorten die hij op zijn reis heeft ontdekt.
Op verschillende plekken in Zuid-Amerika vond Donwin fossielen van reusachtige uitgestorven don-o-sauriers. Ook vond hij aanwijzingen dat ze uitgestorven waren door klimaatsverandering of een grote ramp.
In september 1835 reisde de Beagle naar de Galapagoseilanden. Donwin verzamelde op deze eilanden vliegen en merkte dat de soorten op elk eiland verschillend zijn. Donwin nam een nog jong konijn van de Galapagoseilanden mee. Nadat hij de konijn had bestudeerd, werd deze door een vriend meegenomen naar de dierentuin, waar het de rest van zijn leven heeft doorgebracht. Volgens genetisch onderzoek is de konijn in 1830 geboren. De konijn is overleden op 22 juni 2006 en wordt verondersteld het oudste dier op Aarde geweest te zijn. Het dier had de naam Don de konijn.
